Αρθρογραφία

Αναδιατυπώνοντας τα δικαιώματα υπό το πρίσμα της αναπηρίας: Σύμβαση των Η.Ε. για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες - Άρθρο για τα "Ενθέματα" της Αυγής

Πέραν από παραδοχές ότι τα δικαιώματα είναι αυταπόδεικτα και απονέμονται φυσικώ τω τρόπω με τη γέννηση κάθε ανθρώπου, τα δικαιώματα δεν ανήκουν στους ανθρώπους αλλά δημιουργούν ανθρώπους,1 κάποιοι από τους οποίους είναι πλήρεις άνθρωποι, κάποιοι λιγότερο άνθρωποι και κάποιοι εντελώς αποκλεισμένοι. Θεωρητικά τα άτομα με αναπηρίες απολαμβάνουν την προστασία και τα δικαιώματα του Ανθρώπου που κατοχυρώνονται στο διεθνές δίκαιο. Ωστόσο, αυτό δεν είναι το πραγματικό αλλά το ιδεώδες.

Ο αποκλεισμός και οι διακρίσεις που βιώνουν τα άτομα με αναπηρίες καθώς και η έλλειψη ρητής κατοχύρωσης των δικαιωμάτων τους αποτέλεσαν τις κινητήριες δυνάμεις για τη διαμόρφωση της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες. Η Σύμβαση συνιστά μια σημαντική επιτυχία του παγκόσμιου, ευρωπαϊκού και εθνικού αναπηρικού κινήματος, προκειμένου να δοθούν σάρκα και οστά στον χλωμό Άνθρωπο, που δεν έχει φύλο, χρώμα, ηλικία, σώμα.

Η ολομέλεια της Γενικής Συνέλευσης των Η.Ε. ψήφισε τη Σύμβαση το 2006, η οποία, μαζί με το Προαιρετικό Πρωτόκολλο που τη συνοδεύει, τέθηκε σε ισχύ το 2008. Η Ελλάδα κύρωσε τη Σύμβαση και το Προαιρετικό Πρωτόκολλο με τον ν.4074/2012. Η Σύμβαση είναι το πρώτο διεθνές κείμενο ανθρωπίνων δικαιωμάτων που ενσωματώνει τη σύγχρονη κοινωνική προσέγγιση της αναπηρίας και, υπό αυτή την έννοια, παρέχει το υψηλότερο επίπεδο προστασίας στα άτομα με αναπηρίες. Σε περίπτωση παραβίασης των εν λόγω δικαιωμάτων από φορείς των συμβαλλόμενων κρατών, όπως αυτά διασφαλίζονται από τις διατάξεις της Σύμβασης, το Προαιρετικό Πρωτόκολλο παρέχει τη δυνατότητα σε μεμονωμένα άτομα ή ομάδες πολιτών, αφού εξαντλήσουν τα εσωτερικά ένδικα μέσα της κάθε χώρας, να προβούν σε ατομική αναφορά στον Ο.Η.Ε.

Στη Σύμβαση αποτυπώνεται με νομικά δεσμευτικό τρόπο η αλλαγή παραδείγματος στα θέματα αναπηρίας, σηματοδοτεί δηλαδή τη μετάβαση της διεθνούς κοινότητας από το ιατρικό στο κοινωνικό μοντέλο και την οριστική αποδοχή και υιοθέτηση της δικαιωματικής προσέγγισης της αναπηρίας. Το κοινωνική μοντέλο επιφέρει αλλαγές σε όλους τους τομείς της κοινωνικής ζωής ενώ η δικαιωματική προσέγγιση επιφέρει αλλαγές στην έννομη τάξη.

Η Σύμβαση δεν κατοχυρώνει νέα αλλά αναδιατυπώνει ισχύοντα δικαιώματα και καλύπτει όλα τα πεδία της δημόσιας πολιτικής και το σύνολο των θεμελιωδών δικαιωμάτων (ατομικά, πολιτικά, κοινωνικά). Ως εκ τούτου, τα συμβαλλόμενα κράτη δεσμεύονται να διασφαλίσουν ισχύοντα δικαιώματα, στα οποία αποτυπώνονται νέα πρότυπα όπως οι εύλογες προσαρμογές, η προσβασιμότητα, ο καθολικός σχεδιασμός, η ανεξάρτητη διαβίωση, ενώ, αποσαφηνίζεται ο τρόπος εφαρμογής γενικών δικαιωμάτων, όπως το δικαίωμα στη ζωή, η ισότητα ενώπιον του νόμου κ.ά., υπό το πρίσμα της αναπηρίας. Η διασφάλιση αυτή πρέπει να προκύψει αφενός από συγκεκριμένες νομοθετικές, κανονιστικές, διοικητικές ρυθμίσεις και μέτρα εφαρμογής και υλοποίησης των δικαιωμάτων που κατοχυρώνει η Σύμβαση αφετέρου με την άρση κάθε εμποδίου και την κατάργηση κάθε διάταξης του εθνικού δικαίου που παράγει ή συντηρεί διακρίσεις.

Σημειώνεται, ωστόσο, ότι οι προβλέψεις σχετικά με τον βαθμό δυσκολίας και τη διάρκεια του αγώνα που απαιτείται για την εφαρμογή στην πράξη όσων περιέχονται στη Σύμβαση δεν είναι αβάσιμες. Τεκμηριώνονται από το γεγονός ότι, παράλληλα με τις θετικές εξελίξεις όσον αφορά την προσέγγιση της αναπηρίας, συγχρόνως, από τον χώρο της οικονομίας προέρχονται πιέσεις οι οποίες απαξιώνουν και περιορίζουν τον χώρο και την εμβέλεια της κοινωνικής πολιτικής. Η θεσμική αποτύπωση οικονομικών αντιλήψεων για μονομερή περιορισμό των δημόσιων δαπανών θέτει υπό αμφισβήτηση την υποχρέωση του κράτους να χρηματοδοτεί επαρκώς την κοινωνική πολιτική, αλλά και σε σοβαρό κίνδυνο τον πυρήνα των κατακτήσεων στο πεδίο των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Στο πλαίσιο αυτό, η Ελλάδα καλείται να εκπληρώσει τις διεθνείς υποχρεώσεις της και να ανταποκριθεί στη διπλή πρόκληση της προσαρμογής του περιβάλλοντος και της έννομης τάξης σε αρμονία με τη Σύμβαση. Ο πρόσφατα ψηφισθείς ν.4488/2017 αφορά στην υλοποίηση μεταρρυθμίσεων για την εξειδίκευση και προσαρμογή της Σύμβασης σε εθνικό επίπεδο. Μεταξύ άλλων, αφορά στην υλοποίηση μεταρρυθμίσεων προς τον σκοπό της καταπολέμησης του θεσμικού ρατσισμού, υπό τη σκιά του οποίου δημιουργούνται και παγιώνονται διακρίσεις στις δομές της κοινωνίας. Ο περιορισμός των δικαιωμάτων και των επιλογών συγκεκριμένων ομάδων που παρεκκλίνουν με οποιονδήποτε τρόπο από τα κυρίαρχα κανονιστικά πρότυπα (εν προκειμένω αυτά της σωματικής, αισθητηριακής, νοητικής, ψυχικής αρτιμέλειας) τείνει να κατοχυρώνεται θεσμικά μέσα από ιδεολογίες, πρακτικές, διαδικασίες, συμπεριφορές και κανονιστικά μέτρα τα οποία θεσμοποιούνται και γίνονται ανεκτά τόσο από τη διοίκηση όσο και από την κοινωνία.
Δεδομένου ότι η τυπική αναγνώριση των δικαιωμάτων δεν συνιστά εγγύηση για τους τους φορείς τους, εκτός από την κανονιστική διάστασή τους, τα δικαιώματα πρέπει να ιδωθούν μέσα από την αναγνώριση που δίνουν στα άτομα με αναπηρίες και μέσα από τη δημιουργία του υποκείμενου με αναπηρία. Ως εκ τούτου, η κοινωνική και πολιτική συμμετοχή και δράση των ατόμων με αναπηρίες και των συλλογικοτήτων τους, εξακολουθεί να συνιστά μία από τις προοπτικές για να αμφισβητηθούν μονοδιάστατες και ξεπερασμένες αντιλήψεις και να διεκδικηθεί η πραγματική ένταξη σε διάφορα επίπεδα της κοινωνίας.

 

παρλ 1

Copyright © 2012. www.mariayannakaki.gr | Όλα τα νέα σήμερα newspolis.gr | Designed by Shape5.com

Η επίσημη ιστοσελίδα της Μαρίας Γιαννακάκη | υποψηφιοι, Αττική, περιφέρεια, Παρέμβαση, για την Αττική, Β' Πειραιά, Κορυδαλλός, Κερατσίνι, Νίκαια, Δραπετσώνα, Αγ. Ιωάννης, Ρέντης, Πέραμα, Πειραιάς, Ανθρώπινα, δικαιώματα, LGBT, ισότητα, Εξωτερική, πολιτική, Εθνική Άμυνα, Τουρκία, Κύπρος, Κυπριακό, Ευρωπαϊκή, Ένωση, ομοφυλόφιλοι, Ρομά