Ενημέρωση Αρθρογραφία Μεταναστευτικό: άμεσα βήματα, μεσοπρόθεσμες λύσεις και μακρόπνοες πολιτικές. - Άρθρο στο tvxs.gr
Η μετανάστευση είναι φαινόμενο σύμφυτο με τον άνθρωπο στην παγκόσμια ιστορία. Συνηθίζω μάλιστα να λέω ότι η πρώτη μετανάστρια στην Ευρώπη ήταν η γυναίκα από την Αφρική που ήρθε στην ήπειρό μας έχοντας στην κοιλιά της τον πρώτο Ευρωπαίο.
Στην Ελλάδα η μετανάστευση μέχρι το 1989 ήταν εντελώς περιφερειακό φαινόμενο, όπως φαίνεται και από την απογραφή του 1981. Έως τότε, ήταν απόρροια, κυρίως, διακρατικών σχέσεων και συμφωνιών, και αφορούσε πολύ συγκεκριμένες επαγγελματικές κατηγορίες. Μετά το 1991 και τις αλλαγές που συνέβησαν στις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, η Ελλάδα βρέθηκε εντελώς ανέτοιμη κοινωνικά και νομοθετικά να υποδεχθεί τα μεταναστευτικά κύματα.
Η πρώτη νομοθετική απόπειρα να αντιμετωπιστεί η νέα πραγματικότητα γίνεται το 1998, με νόμο που κυρίως στοχεύει στην καταγραφή των μεταναστών. Παράλληλα βρίσκουμε άρθρα που αφορούν στη μετανάστευση διάσπαρτα σε Νόμους της εποχής όπου ο νομοθέτης αποτυπώνει την άποψη που κυριαρχούσε τότε στην ελληνική κοινωνία «Οι μετανάστες έχουν έρθει να δουλέψουν κάποια χρόνια και μετά θα φύγουν για την πατρίδα τους». Βέβαια αυτή η αντίληψη δεν χαρακτήριζε μόνο την Ελλάδα αλλά και πολλές άλλες χώρες με κυριότερη τη Γερμανία που τους αποκαλούσε μέχρι πριν μερικά χρόνια Gastarbeiter. Όπως κάποτε είπε ο Con Bendit οι άνθρωποι αυτοί ήταν όμως "guests who stayed too long" και έτσι η Γερμανία προχώρησε σε πολιτικές ενσωμάτωσης .Όπως σε πολλά ζητήματα στη χώρα μας, δεν υπήρξε πολιτική πρόληψης και οργανωμένης αντιμετώπισης. Αντίθετα υπήρξε συστηματική αγνόηση της πραγματικότητας, αδιαφορία με συνέπεια τη διαμόρφωση μιας "ζούγκλας" με θύματα τους μετανάστες ως αντικείμενα εκμετάλλευσης και την κοινωνία ολόκληρη να βιώνει την ανασφάλεια, το φόβο, τις συνέπειες της παράνομης ύπαρξης ανθρώπων. Δεν μπορούμε να μιλήσουμε για αριθμούς αν δεν δούμε ποια πολιτική πρέπει να εφαρμόσουμε. Η Ελλάδα αποτελεί πύλη εισόδου προς την Ευρώπη και ως χώρα μέλος της ΕΕ εφαρμόζει την συμφωνία Δουβλίνο ΙΙ.
Απαιτείται άμεση αναθεώρηση, που θα συμβάλλει σημαντικά στην βελτίωση των συνθηκών που επικρατούν στην Ελλάδα καθώς το μεταναστευτικό πρόβλημα είναι πρωτίστως ευρωπαϊκό, αλλά το επωμίζεται κυρίως η ελληνική πλευρά, λόγω της γεωγραφικής της θέσης. Τα ελληνοτουρκικά σύνορα, αποτελούν ένα από τα κύρια σημεία της παράνομης διέλευσης των συνόρων στην Ευρώπη οπότε η συνεργασία με την Τουρκική πλευρά είναι υψίστης σημασίας για την εξεύρεση κοινής λύσης. Από την άλλη οι όποιες συζητήσεις στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχουν αναβληθεί λόγω μη συναίνεσης των κρατών-μελών.
Η Ελλάδα, σε συνεργασία με τις υπόλοιπες χώρες τις Ευρώπης που αντιμετωπίζουν ανάλογα ζητήματα, πρέπει να επιδιώξει τη διαμόρφωση μιας ευρωπαϊκής μεταναστευτικής πολιτικής, που θα δίνει έμφαση στις παρεμβάσεις εκείνες που θα επιτρέψουν στους κατοίκους της Αφρικής και της Ασίας να μείνουν στον τόπο τους, αλλά και θα παρέχει όλους τους αναγκαίους πόρους για την εγκατάσταση, τη διατροφή και την υγειονομική φροντίδα των μεταναστών, μέχρις ότου μπορέσουν να ενταχθούν δημιουργικά στην κοινωνία. Παράλληλα θα πρέπει να προβλέπεται ο επιμερισμός του βάρους της μετανάστευσης σε όλη την Ευρώπη, με κριτήρια τον πληθυσμό και το κατά κεφαλήν εισόδημα κάθε χώρας. Να ενισχύει τη φύλαξη των συνόρων με την ουσιαστικότερη και μονιμότερη συνδρομή της ΕΕ. Να νομιμοποιήσει όλους τους μετανάστες που πληρούν τις προϋποθέσεις νομιμοποίησης. Να εξετάζει γρήγορα τις αιτήσεις όσων ζητούν άσυλο με κριτήρια αντικειμενικά, όπως προβλέπουν οι διεθνείς ρυθμίσεις και να παρέχει άσυλο σε όσους πραγματικά το δικαιούνται εφοδιάζοντάς τους με τα απαραίτητα νομιμοποιητικά έγγραφα και παρέχοντάς τους όλα τα συναφή δικαιώματα. Πράγμα που σημαίνει ουσιαστική αξιοποίηση των υπαρχόντων κονδυλίων (που προϋποθέτει συνεκτικό και μακρόπνοο εθνικό σχέδιο) και περισσότερο ανθρώπινο δυναμικό. Να επαναπροωθήσει τους παράτυπους μετανάστες στις χώρες προέλευσής τους με σεβασμό πάντα των δικαιωμάτων τους. Για την διασφάλιση της τήρησης των προβλεπομένων από τις Συνθήκες απαραίτητη είναι η εμπλοκή του Διεθνούς Οργανισμού Μετανάστευσης. Να λάβει όλα τα απαραίτητα μέτρα ώστε οι μετανάστες που διαμένουν νόμιμα στην Ελλάδα να μπορέσουν να ενταχθούν ομαλά στην ελληνική κοινωνία, μέτρα συμβατά με τη Διακήρυξη των δικαιωμάτων του ανθρώπου και τα ισχύοντα σε χώρες της Ε.Ε. Απαγορευτικές διατάξεις, οι οποίες περιστέλλουν ή και εξαφανίζουν τα δικαιώματα μας βρίσκουν αντίθετους. Αντίθετους μας βρίσκουν και διατάξεις που υποβαθμίζουν τα αντικειμενικά τυπικά κριτήρια – χρόνια παραμονής, εργασίας, κοινωνικής ασφάλισης – υπέρ αδιευκρίνιστων, όσο και επικίνδυνων «υποκειμενικών» αξιολογήσεων.
Πρέπει να κατοχυρωθεί θεσμικά το δικαίωμα στην οικογενειακή επανένωση στη χώρα υποδοχής, ειδικά σε περιπτώσεις όπου η χώρα προέλευσης είναι σε εμπόλεμη κατάσταση ή έχει καταδικαστεί για παραβιάσεις κατά των ανθρωπίνων δικαιωμάτων κατ' επανάληψη.
Τα παραπάνω είναι μερικές από τις θεσμικές πρωτοβουλίες που πρέπει να αναληφθούν άμεσα, εκτός αυτών που ήδη υπάρχουν, οι οποίες πρέπει να αναβαθμιστούν δραστικά, όπως η διευκόλυνση της άσκησης λατρευτικών καθηκόντων κάθε θρησκείας, τα προγράμματα γλωσσικής επιμόρφωσης, κ.ά.
Οι θεσμικές αλλαγές και τα διοικητικά μέτρα αρκούν για να λύσουν ένα τόσο πολύπλοκο και πολυπαραγοντικό ζήτημα, όπως το μεταναστευτικό; Η απάντηση είναι κατηγορηματικά όχι.
Το ζήτημα της παροχής κοινωνικής παιδείας και καλλιέργειας στην Ελλάδα είναι κομβικής σημασίας. Οφείλουμε, και έχουμε ήδη καθυστερήσει, να προβούμε σε ενέργειες όχι μόνο επιμόρφωσης, αλλά ιδιοποίησης, ειδικά στους νέους, των εννοιών της κοινωνικής αλληλεγγύης, του ανθρωπισμού, της κατανόησης, της βαθύτερης γνώσης του «άλλου» και της αποβολής στερεοτύπων. Έχουμε χρέος να μεταφέρουμε στους συμπολίτες μας πως σε μια κοινωνία η διαστρωμάτωση δεν μπορεί να εξαρτάται από τη γεωγραφική προέλευση ενός ανθρώπου ή μιας ομάδας ανθρώπων, αλλά από τις δεξιότητες και τη δυνατότητα κοινωνικής προσφοράς του καθενός. Η ανθρώπινη ύπαρξη, καθολικά και παγκοσμίως, δεν υπόκειται σε διακρίσεις τύπου νόμιμη ή παράνομη, ανώτερη ή κατώτερη, τα δικαιώματα του καθενός ξεχωριστά και των ανθρώπων συνολικά είναι κατάκτηση πολύτιμη, που επήλθε μετά από αιώνες κοινωνικής εξέλιξης και προόδου.
Πρέπει να ληφθεί υπόψη η ανάγκη της Ευρώπης να καλύψει το δημογραφικό κενό ενός πληθυσμού με έντονη γήρανση. Για ίδιους λόγους που πχ Γαλλία και Γερμανία αφομοίωσαν/ενσωμάτωσαν πολύ μεγάλους μεταναστευτικούς πληθυσμούς μετά τους, και δημογραφικά, καταστροφικούς παγκόσμιους πολέμους (και σήμερα το ένα τρίτων των "Γάλλων"/"Γερμανών" που η υφήλιος γνωρίζει είναι μετανάστης ή γόνος μεταναστών από Πολωνία, Ιταλία, Πορτογαλία, Τουρκία, Αλβανία/Κόσοβο, και σε ολοένα μεγαλύτερο αριθμό χώρες από άλλες ηπείρους) καλείται σήμερα όλη η Ευρώπη να ενσωματώσει (και όχι αφομοιώσει) προγραμματισμένα και με καθορισμένη μακρόπνοη πολιτική εκατομμύρια μετανάστες.
Η μετανάστευση δεν μπορεί να αντιμετωπίζεται με όρους φυσικών καταστροφών, αλλά με όρους ανθρωπιστικής κρίσης που απαιτεί σύμπραξη όλων των εμπλεκομένων προκειμένου να βρεθεί λύση βιώσιμης και αξιοπρεπούς διαχείρισης.
