Η Ελευθερία της σκέψης και της έκφρασης, και κατ' επέκταση του λόγου, προστατεύεται από το Αρ. 10 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου και το Σύνταγμα. Δεν μπορούμε να συγχέουμε όμως την ελευθερία του λόγου και της έκφρασης με τη ρητορική του μίσους. Πρέπει να διακρίνουμε πού τελειώνει η άποψη του καθενός από εμάς και πού αρχίζει η σπορά του μίσους. Το γεγονός ότι έχουν αλλάξει τα μέσα έκφρασης και πως αυτή πραγματοποιείται, σε μεγάλο βαθμό, μέσα από πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης ή το διαδίκτυο γενικότερα, πρέπει να βρίσκει την Πολιτεία αλλά και την κοινωνία σε εγρήγορση. Ο ελευθεριακός χαρακτήρας των νέων μέσων δεν μπορεί να αποτελέσει άλλοθι για την υποκίνηση μίσους και βίας. Αποτελεί δημόσιο χώρο και οφείλουμε να τον προστατεύσουμε από κάθε λογής φορείς ρητορικής μίσους, είτε αυτοί εκφράζονται επώνυμα, είτε ανώνυμα. Η ανωνυμία είναι συστατικό στοιχείο του διαδικτύου, κατοχυρωμένο και απολύτως σεβαστό. Δεν μπορεί όμως ποτέ να γίνει συνώνυμο της ατιμωρησίας.
Το ΕΔΔΑ έχει κρίνει ότι η ελευθερία της έκφρασης αποτελεί θεμελιώδη αρχή σε μια δημοκρατική κοινωνία. Εφαρμόζεται όχι μόνο σε απόψεις που γίνονται αποδεκτές ή δε θεωρούνται προσβλητικές, αλλά και σε αυτές που προσβάλλουν, σοκάρουν ή ενοχλούν το κράτος ή μια μερίδα της κοινωνίας. Αυτές είναι οι επιταγές του πλουραλισμού, της ανεκτικότητας και του ανοικτού πνεύματος, χωρίς τα οποία δεν υφίσταται δημοκρατική κοινωνία. Αυτό σημαίνει ότι κάθε περιορισμός στην ελευθερία του λόγου πρέπει να είναι ανάλογος προς τον επιδιωκόμενο σκοπό. (Υπόθεση Handyside κατά Ην. Βασιλείου 1976).
Από την άλλη πλευρά όμως, η ανεκτικότητα και ο σεβασμός προς την ανθρώπινη αξιοπρέπεια αποτελούν επίσης θεμελιώδεις αξίες σε μια δημοκρατική και πλουραλιστική κοινωνία. Συνεπώς, μπορεί να θεωρηθεί αναγκαίο να τιμωρούνται ή να προλαμβάνονται οι μορφές έκφρασης που διαδίδουν, υποκινούν, προωθούν ή δικαιολογούν το μίσος και τη βία (Erbakan κατά Τουρκίας).
Συνεπώς όταν πρόκειται για ρητορική μίσους, δηλαδή για υποκίνηση σε βία ή μίσος, το ΕΔΔΑ κρίνει θεμιτούς τους περιορισμούς στην ελευθερία της έκφρασης.
Η στάση της Γενικής Γραμματείας Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων είναι να αποστέλλει προς τις δικαστικές αρχές για τυχόν ενέργειές τους, δημόσιες τοποθετήσεις που μπορεί να συνιστούν υποκίνηση σε βία ή μίσος, διότι είναι αρμοδιότητα της ελληνικής Δικαιοσύνης να διερευνά τη διάπραξη τυχόν ποινικών αδικημάτων. Δεν κάνει καμία τοποθέτηση επί της πράξης ούτε κάποιον χαρακτηρισμό. Γνωστοποιεί απλώς το γεγονός στην ελληνική Δικαιοσύνη.
Από εκεί και πέρα, η Δικαιοσύνη θα κρίνει εάν έχει διαπραχθεί κάποιο ποινικό αδίκημα και ποιο αδίκημα είναι αυτό.
Ωστόσο, θεωρούμε υποχρέωση της Κυβέρνησης να παίρνει θέση απέναντι στη ρητορική του μίσους, όπως κάνει και για τη ρατσιστική βία και για τον ρατσισμό. Γι' αυτό άλλωστε έχουμε κάνει πάρα πολλές προσπάθειες και βήματα σε αυτό τον τομέα (ίδρυση ΕΣΡΜ, βελτιώσεις στη νομοθεσία, πρόγραμμα ODIHR).
Παρατηρείται επίσης συχνά, η ύπαρξη ακραίου λόγου, επώνυμου ή ανώνυμου, ο οποίος αντιμετωπίζεται με όρους ψυχανάλυσης. Και λέγοντας ακραίο, εννοούμε προφανώς λόγο που σαφώς και ευθέως παραπέμπει σε χρήση βίας. Ο φορέας του, συχνά, απαλλάσσεται λόγω γραφικότητας ή ακόμη και προφανούς, γιατί όχι, βλακείας. Έχουμε έτσι μια πολύ διευρυμένη ερμηνεία της ελευθερίας, χωρίς την ανάλογη αυστηρότητα κρίσης ως προς το περιεχόμενο. Η δυνατότητα της γρήγορης διάδοσης του μίσους στον εικονικό κόσμο αυξάνει ακόμη περισσότερο την ικανότητά του να βλάψει. Με δεδομένη την πολλαπλασιαστική ισχύ των νέων μέσων, δυστυχώς αυτά τα φαινόμενα δεν μπορούμε να τα αντιμετωπίζουμε πλέον με όρους τύπου «ο τρελός του χωριού» με τον οποίο ουδείς ασχολείται. Η οικειοποίηση και χρησιμοποίηση, από τέτοια άτομα, του διαδικτύου και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης με άγνοια κινδύνου αλλά και εκμεταλλευόμενα την τρόπο τινά παράκαμψη του Ποινικού Κώδικα ως χρήση του δικαιώματος της ελευθερίας της έκφρασης, δεν μπορεί να καταστήσει τον δημόσιο χώρο του διαδικτύου, μια πλατεία όπου ο καθένας, με το πρόσχημα της ελευθερίας της έκφρασης θα χρησιμοποιεί εμπρηστικό λόγο. Αν αυτά τα φαινόμενα δεν αντιμετωπιστούν αφενός θα εκφυλιστεί η ίδια η έννοια της ελευθερίας της έκφρασης και αφετέρου η ίδια η κοινωνία εθίζεται σταδιακά στην ανοχή της βίας.
Η Πολιτεία δεν μπορεί να παραμείνει παρακολουθητής της κατάχρησης του δημόσιου χώρου. Οφείλουμε να παραπέμπουμε στη Δικαιοσύνη τις ανάλογες περιπτώσεις, ώστε η ίδια να κρίνει κατά τα προβλεπόμενα από τη νομοθεσία.
Αυτή είναι η θεσμική στάση της παρούσας κυβέρνησης. Μηδενική ανοχή στη ρητορική βίας και μίσους που συνιστούν παραβίαση του σκληρού πυρήνα των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και με μαθηματική ακρίβεια οδηγούν στο ρατσιστικό έγκλημα.
Κατά τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας, ανακηρύχθηκε ανεξάρτητο κράτος το 1991 με το όνομα «Δημοκρατία της Μακεδονίας», που στο Προοίμιο του Συντάγματός του διεκήρυσσε: «Η Δημοκρατία της Μακεδονίας είναι εθνικό κράτος του Μακεδονικού έθνους, συνεχίζει την παράδοση του Ηλιντεν, αποτελεί νόμιμη συνέχεια της Δημοκρατίας του Κρουσόβου, είναι η κοιτίδα όλων των Μακεδόνων και έχει υποχρέωση να φροντίζει όλους τους Μακεδόνες που ζουν στις άλλες χώρες και στα εξωτερικά τμήματα της Ενιαίας Μακεδονίας».
Η αντίδραση της Ελλάδας υπήρξε σφοδρή και το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ με το 817 Ψήφισμά του ενέγραψε στον Οργανισμό τα Σκόπια με την προσωρινή ονομασία, την οποία χρησιμοποιούμε μέχρι σήμερα 25 χρόνια μετά, «Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας».
Σε αυτό το σημείο δεν μπορώ να απόσχω από τον πειρασμό να θυμίσω σε όψιμους, αλλά και διαχρονικούς υπερπατριώτες μακεδονομάχους ότι με την επιμονή τους να μην υπάρξει ονομασία με τον όρο Μακεδονία και χρονικό ή γεωγραφικό προσδιορισμό, ουσιαστικά παγιώνουν μία ονομασία που περιέχει τον όρο Μακεδονία χωρίς κανέναν προσδιορισμό, αφού το «πρώην» προσδιορίζει το «Δημοκρατία».
Ο Απρίλης του 2008, βρίσκει την ΠΓΔΜ να έχει αναγνωριστεί με το συνταγματικό της όνομα από 140 κράτη, μεταξύ των οποίων τις Ηνωμένες Πολιτείες, τη Ρωσία και την Κίνα. Όλα τα ελληνικά κόμματα πλην ΛΑΟΣ αποδέχονταν όνομα με γεωγραφικό προσδιορισμό που να ισχύει
erga omnes. Η Σύνοδος Κορυφής του ΝΑΤΟ, παρά τις ασφυκτικές πιέσεις Μπους, απεφάσισε ομόφωνα ότι η ένταξή τους αποκλείεται εφ' όσον προηγουμένως δεν υπάρξει συμφωνία με την Ελλάδα, δεχόμενη ότι το όνομα «Μακεδονία» αποτελεί όχημα αλυτρωτισμού, γεγονός που αντιβαίνει στις θεμελιώδεις καταστατικές αρχές του ΝΑΤΟ, της ΕΕ και του ΟΗΕ.
Στα έντεκα χρόνια που ήταν πρωθυπουργός στη γειτονική χώρα ο Νικολά Γκρούεφσκι, η διαπραγμάτευση για το όνομα πάγωσε. Και αυτό διότι αφ' ενός η αδιαλλαξία του Γκρούεφσκι δεν άφηνε κανένα περιθώριο για συζήτηση, αλλά και αφ' ετέρου, λόγω της εσωστρέφειας στην οποία είχε περιέλθει επί σειρά ετών η ελληνική διπλωματία παγιώνοντας μία ήττα δεκαετιών.
Σήμερα η ελληνική διπλωματία με επικεφαλής τον Υπουργό Εξωτερικών καθηγητή Ν. Κοτζιά έχει σηκώσει ψηλά τον πήχη και από τον Νοέμβριο του 2017 εχει εκτιμήσει οτι το πρώτο εξάμηνο του 2018, με τη νέα κυβέρνηση της ΠΓΔΜ υπό τον Ζόραν Ζάεφ, είναι το καλύτερο momentum για να λυθεί αυτή η εκκρεμότητα της ονομασίας.
Ο Έλληνας ΥΠΕΞ κινείται μεθοδικά, έχοντας μία συνολική και ρεαλιστική εικόνα του γεωπολιτικού πεδίου και γνωρίζοντας πολύ καλά ότι παρά τα θετικα βήματα της κυβέρνησης Ζάεφ, οφείλουν να πειστούν και οι Σλαβομακεδόνες, δύο και πλέον γενιές των οποίων έχουν κτίσει μία ταυτότητα και έχουν γαλουχηθεί με το κρατικό ιδεολόγημα του «Μακεδονισμού», με ευθύνες και της ελληνικής πλευράς, έναντι του οποίου απαγορεύεται με νόμο κάθε τυχόν αντίλογος.
Αυτό που διαπραγματευόμαστε είναι ένα όνομα που να ξεχωρίζει διακριτά την ιστορική ελληνική Μακεδονία από το κράτος των Σκοπίων και να μην αποτελεί όχημα αλυτρωτισμού.
Η χώρα μας έχει συμφέρον να αποκατασταθεί η ιστορική αλήθεια, να μην υπάρχουν σημεία τριβής και να υπάρχει σταθερότητα στην περιοχή. Η ώρα είναι σήμερα και ίσως αύριο να είναι πολύ αργά, καθώς τίποτα δεν προδικάζει ότι η Σύνοδος του ΝΑΤΟ τον Ιούνη θα επαναλάβει την άρνησή της για προσχώρηση της ΠΓΔΜ. Η Ελλάδα είναι παράγοντας σταθερότητας στα Βαλκάνια και αυτό πρέπει να το αποδείξει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Η σταθερότητα του γειτονικού κράτους, η φιλία και η στενή συνεργασία έχουν κεφαλαιώδη σημασία για την Ελλάδα. Η Ελλάδα είναι ανάμεσα στους πέντε πρώτους εμπορικούς εταίρους και ξένους επενδυτές, οι οποίοι ελέγχουν το διυλιστήριο, δίκτυα καυσίμων, τη μεγαλύτερη τράπεζα, αλυσίδες πολυκαταστημάτων. Η ΠΓΔΜ είναι ο μεγαλύτερος πελάτης του λιμένος Θεσσαλονίκης, ενώ χιλιάδες κάτοικοί του περνούν τις διακοπές τους στη Βόρεια Ελλάδα και την προτιμούν για τις αγορές τους.
Οι προσφυγικές ροές των δύο τελευταίων χρόνων έδειξαν με τον πιο εύγλωττο και δραματικό τρόπο την ανάγκη διαβαλκανικής συνεννόησης και διασφάλισης ασφαλούς βαλκανικής οδού.
Η Μεσο-Βαλκανική Ζώνη αποτελεί τον μοναδικό πλέον στρατηγικό διάδρομο για τη μεταφορά φυσικού αερίου από την Ανατολή προς την Κεντρική και Νότιο Ευρώπη, καθώς επίσης και για την ασφάλεια των ενεργειακών πηγών που ελέγχει η Δύση.
Σ' αυτό το μεταβαλλόμενο γεωπολιτικό πεδίο, οι ελληνικές πολιτικές δυνάμεις οφείλουν να επιλέξουν με τρόπο ξεκάθαρο και σαφή, χωρίς επικοινωνιακά τρυκ και αποβλέποντας σε πρόσκαιρα πολιτικά οφέλη, αν θα διαφυλάξουν και θα ενισχύσουν τη θέση της Ελλάδος, στόχος ο οποίος περνά μέσα από έναν . έντιμο συμβιβασμό με το κράτος των Σκοπίων.
Ούτε η διασπάθιση δημόσιου χρήματος, ούτε οι υποθέσεις αθέμιτου πλουτισμού, ούτε η διαφθορά και οι πελατειακές σχέσεις δεν φάνηκαν ικανές να ανακόψουν την πορεία του Κόμματος Εθνικής Ενότητας στις «βουλευτικές εκλογές» της περασμένης Κυριακής στα Κατεχόμενα. Ενδεικτικό το Πρωτοσέλιδο της τ/κυπριακής Afrika την επαύριο των «εκλογών» "Φάε και μην φοβάσαι" ("Ye da Korkma").
Αν σε αυτό προσθέσουμε και την είσοδο στη «Βουλή» του Δημοκρατικού Κόμματος του Σερντάρ Ντενκτάς, αλλά και του κόμματος των εποίκων, βλέπουμε ότι η σκληροπυρηνική δεξιά κατορθώνει να συγκεντρώσει μία ισχνή πλειοψηφία εδρών, η οποία δύναται όμως να προκαλέσει περαιτέρω προβλήματα σε οποιαδήποτε προοπτική επανέναρξης των συνομιλιών για λύση του Κυπριακού.
Ο Κουντρέτ Οζερσάι δεν κατόρθωσε να κεφαλαιοποιήσει το 22% που πέτυχε στις «Προεδρικές εκλογές» απέναντι στον Ακκιντζί, δήλωσε όμως ότι το Κόμμα του Λαού δεν πρόκειται να συνεργαστεί με το Κόμμα Εθνικής Ενότητας.
Αντίθετα η Αριστερά, η οποία παραδοσιακά είναι υπέρ της λύσης στη βάση της Διζωνικής Δικοινοτικής Ομοσπονδίας, υπέστη πανωλεθρία. Το Ρεπουμπλικανικό Τουρκικό Κόμμα, αν και με νέα ηγεσία, έχασε περίπου το 18% της δύναμής του σε σχέση με τις «εκλογές» του 2013, πληρώνοντας βαρύ τίμημα για τη συνεργασία του το 2016 με το Κόμμα Εθνικής Ενότητας , όταν και υπογράφηκε το Οικονομικό Σύμφωνο.
Η αποχή έφτασε στο 37,5% και, έγκριτοι αναλυτές, θεωρούν ότι στην πλειονότητά του αφορά σε ψηφοφόρους της Αριστεράς οι οποίοι αφ' ενός δε συγχώρεσαν τη συνεργασία με το Κόμμα Εθνικής Ενότητας, αφ' ετέρου το κατηγορούν για ατολμία έναντι της Τουρκίας και της διάθεσης περαιτέρω επιβουλής της. Κατά την προεκλογική περίοδο είχε αναπτυχθεί ένα Κίνημα Αριστερού Μποϋκοτάζ των εκλογών. Ενδεικτικές οι δηλώσεις του ηγέτη του Ρεπουμπλικανικού Τουρκικού Κόμματος τη βραδιά των αποτελεσμάτων «Από την μια δεν τους αρέσει το καθεστώς και η Κατοχή, από την άλλη δεν πάνε να ψηφίσουν».
Το Κόμμα Κοινοτικής Δημοκρατίας, από το οποίο προέρχεται ο Τ/κ ηγέτης Μουσταφά Ακκιντζί είδε επίσης τα ποσοστά του να συρρικνώνονται , πληρώνοντας την προσπάθεια του Ακκιντζί μετά το Κρανς Μοντανά να επιρρίψει όλες τις ευθύνες του ναυαγίου των συνομιλιών στη ε/κυπριακή πλευρά και στρέφοντας έτσι τους παραδοσιακούς ψηφοφόρους του, που είναι υπέρ της λύσης, στην αποχή.
Ο τερματισμός των συνομιλιών και η απογοήτευση που ακολούθησε έστρεψε την προεκλογική εκστρατεία σε θέματα εσωτερικής επικαιρότητας, όπως η οικονομία, προνομιακά πεδία της Δεξιάς. Για πρώτη φορά το Κυπριακό δεν ήταν το νούμερο ένα στην προεκλογική ατζέντα και μόνο τις τελευταίες ημέρες έγιναν αναφορές από τα Κόμματα.
Το σκηνικό που διαμορφώνεται , πέρα από την πολιτική αστάθεια που προοιωνίζει -αρκετοί μιλούν ήδη για νέες εκλογές τον Ιούνη-, αναμένεται να δυσκολέψει έτι περαιτέρω την κατάσταση στο Κυπριακό. Γιατί ναι μεν ο διαπραγματευτής δεν πρόκειται να αλλάξει, αλλά ο Μουσταφά Ακκιντζί, θα έχει να αντιμετωπίσει μία ιδιαιτέρως λυσοφοβική «Βουλή».
Αν λάβουμε μάλιστα υπόψη μας ότι ο υποψήφιος του ΕΛΑΜ, Χρίστου, βλέπει τα δημοσκοπικά του ποσοστά αυξανόμενα -ελπίζουμε αυτά να μην επαληθευθούν στην κάλπη των Προεδρικών εκλογών της 29ης Γενάρη-, αλλά και τις λυσοφοβικές φωνές στην Κυπριακή Δημοκρατία, διαμορφώνεται ένα σκηνικό που δεν αφήνει περιθώρια άλλων καθυστερήσεων. Καθόλου τυχαία τα σενάρια που εντέχνως διακινούνται στον τουρκικό Τύπο για λύση δύο κρατών ή/και για δημοψήφισμα το καλοκαίρι για προσάρτηση των Κατεχομένων στην Τουρκία. Και εδώ αξίζει να επαναλάβουμε πόσο μακριά από την πραγματικότητα βρίσκονται αυτοί που θεωρούν ότι κάθε φορά που σταματούν οι συνομιλίες θα τις συνεχίσουν στο μέλλον από το ίδιο σημείο. Δυστυχώς, κάθε μέρα που περνά φέρνει πιο κοντά εφιαλτικές λύσεις.
Αδήριτη προβάλλει η ανάγκη άμεσης επανέναρξης των συνομιλιών στη βάση των συμπεφωνημένων και της Διζωνικής Δικοινοτικής Ομοσπονδίας μετά τις Προεδρικές εκλογές, από τις οποίες πρέπει να αναδειχθεί ένας Πρόεδρος προσηλωμένος στην επίτευξη λύσης για το καλό του λαού του νησιού. Αυτή πρέπει να είναι η μόνη ουσιαστική απάντηση στις αρνητικές εξελίξεις της προηγούμενης Κυριακής στα Κατεχόμενα και όποιος δεν ανταποκριθεί σε αυτή θα είναι εκτεθειμένος απέναντι στην ιστορία.
Η 27η Ιανουαρίου έχει οριστεί ως Διεθνής Ημέρα Μνήμης Θυμάτων Ολοκαυτώματος. Είναι όμως λίγο γνωστό, όχι μόνο στην Κύπρο, αλλά και στο Ισραήλ, ότι πολλοί επιζήσαντες του Ολοκαυτώματος, μεταξύ άλλων 52.000 Εβραίοι, έζησαν, από το 1946 έως το 1949 στην Κύπρο, έγκλειστοι σε προσφυγικά στρατόπεδα, όταν οι Βρετανοί διέκοψαν την πορεία τους από την Ευρώπη προς την Παλαιστίνη.
Η Κύπρος ήταν τότε υπό Βρετανική Κατοχή και η Παλαιστίνη υπό βρετανική κηδεμονία και όλος ο αραβικός κόσμος δεν έβλεπε με καλό μάτι την εβραϊκή μετοίκηση.
Η Μεγάλη Βρετανία, στην προσπάθειά της να ελέγξει τις ροές προς την Παλαιστίνη το 1946 «συλλαμβάνει» εν πλω τους Εβραίους και τους οδηγεί στις ανατολικές ακτές της Κύπρου, όπου διαμορφώνει δύο στρατόπεδα, ένα θερινό και ένα χειμερινό. Είχε προταθεί στους Εβραίους να βοηθήσουν στην ανέγερση των στρατοπέδων με την αιτιολογία ότι θα τελείωναν πολύ πιο γρήγορα και δεν θα έμεναν εκτεθειμένοι στον εξοντωτικό ήλιο του νησιού και την αφόρητη ζέστη (οι πρώτοι Εβραίοι είχαν φτάσει στα μέσα Αυγούστου). Η πρόταση αυτή ξεσήκωσε θύελλα αντιδράσεων, καθώς ξύπνησε μνήμες ναζιστικών στρατοπέδων συγκέντρωσης. Όπως αναφέρει η Βασιλική Σελιώτη «Το έργο συμπληρώνουν Γερμανοί αιχμάλωτοι, οι οποίοι μεταφέρονται στο νησί για να εκπληρώσουν κατά ιστορική ειρωνεία ακόμα μία φορά την ίδια αποστολή: να φτιάξουν νέα στρατόπεδα συγκέντρωσης για τους μόλις πρόσφατα απελευθερωμένους Εβραίους, στο όνομα αυτή τη φορά των βρετανικών συμφερόντων. Η αντίδραση των κρατουμένων για την παρουσία και τον ρόλο των Γερμανών στη ζωή τους ακόμα μία φορά, είναι η αναμενόμενη. Ο πρόεδρος της Εβραϊκής Επιτροπής του στρατοπέδου δηλώνει στους δημοσιογράφους ότι οι κρατούμενοι διατηρούν εξαιρετικά πικρές αναμνήσεις απ' αυτούς και προειδοποιεί ότι αν τολμήσουν Γερμανοί αιχμάλωτοι να επισκεφθούν το στρατόπεδο θα εκτυλιχθούν εξαιρετικά δυσάρεστες σκηνές».
Οι Κύπριοι ήταν, αρχικά, εξαιρετικά επιφυλακτικοί απέναντί τους. Από τον Τύπο της εποχής γίνεται σαφές ότι δύο ήταν οι βασικοί τους φόβοι: ο πρώτος, που εγγράφεται στο πλαίσιο της διαχρονικής επιθυμίας της Ένωσης με την Ελλάδα, ήταν ο κίνδυνος της πληθυσμιακής αλλοίωσης, ο οποίος ευθύς αμέσως διασκεδάστηκε από τις Βρετανικές Αρχές: «Εις ουδένα εξ αυτών θα επιτραπή να καταστή κάτοικος της Κύπρου». Ο δεύτερος ήταν αν θα υπήρχε επάρκεια αγαθών προκειμένου να σιτιστούν και οι νέοι κάτοικοι.
Όμως και τις δύο πλευρές της ένωνε κάτι πολύ πιο βαθύ: το μίσος τους για τους Βρετανούς που πήγαζε από την κοινή πεποίθηση ότι τους είχαν προδώσει και είχαν αθετήσει τις υποσχέσεις τους. Οι Κύπριοι είχαν πολεμήσει στο πλευρό της Βρετανίας με την υπόσχεση της Ανεξαρτησίας, ενώ οι Εβραίοι έβλεπαν να πετά μακριά το όνειρο για μια δική τους Πατρίδα.
Εξαιρετικά διαφωτιστική ήταν η διάλεξη, το φθινόπωρο του 2011 στο Πανεπιστήμιο Κύπρου, του ακαδημαϊκού Εμάνουελ Γκούτμαν, ο οποίος στα 23 του χρόνια είχε σταλεί από την Παλαιστίνη προκειμένου να διδάξει στα νεαρά Εβραιόπουλα και έζησε στα στρατόπεδα για ενάμιση χρόνο.
Ο Γκούτμαν είχε μιλήσει για τις δύσκολες συνθήκες στα στρατόπεδα, τους Βρετανούς στρατιώτες που ήθελαν να έχουν όσο το δυνατόν λιγότερες επαφές μαζί τους, καθώς από τη μία ήταν υποχρεωμένοι να τους φρουρούν και από την άλλη ήξεραν πολύ καλά τι είχαν υποστεί από τους Ναζί, αλλά και τους Κυπρίους που τους προμήθευαν φαγητό, όπλα, και, ενίοτε, τους βοηθούσαν να δραπετεύσουν. Τους Κύπριους γιατρούς που τους επισκέπτονταν περιοδικά. Την αντιπροσωπεία του ΑΚΕΛ που ζητούσε να συναντηθεί με την αντίστοιχη του στρατοπέδου.
Η ζωή στο στρατόπεδο ήταν εξαιρετικά περιορισμένη, οποιαδήποτε προσπάθεια για λίγο περισσότερο χώρο ή μία παραπάνω μπουκιά φαγητό ήταν εις βάρος των υπολοίπων και τέτοιες συμπεριφορές έπρεπε να παταχθούν. Είχαν συστήσει δικό τους δικαστήριο και σκηνές απομόνωσης όπου έστελναν τους ανυπάκουους για το χρονικό διάστημα που προέβλεπε η «ποινή» τους.
Ένα βήμα πριν από την προαιώνια γη της επαγγελίας, άλλοι Εβραίοι πρόσφυγες απεβίωσαν από τις κακουχίες και τα προηγηθέντα βασανιστήρια στα ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης, άλλοι δεν άντεξαν και αυτοκτόνησαν, άλλοι ερωτεύτηκαν και παντρεύτηκαν, άλλοι πρωτοείδαν το φως του κόσμου, υπολογίζεται ότι 2 χιλιάδες Εβραιόπουλα γεννήθηκαν στην Κύπρο και μαζί με αυτά, κτίστηκε η ελπίδα για τους Εβραίους πρόσφυγες που ήθελαν να θάψουν για πάντα το παρελθόν τους . Άλλοι, χάθηκαν στα νερά της Μεσογείου, σε μεγάλα ή μικρά ναυάγια.
Με τη σύσταση του κράτους του Ισραήλ το 1948, αρχίζουν οι διαδικασίες εκκένωσης των στρατοπέδων και μεταφοράς των «κρατουμένων» στην Πατρίδα τους. Στη διάρκεια αυτών των χρόνων είχαν γεννηθεί πάνω από 2.200 παιδιά, η πιο αδιάσειστη απόδειξη ότι η ζωή, υπό οποιεσδήποτε συνθήκες προχωρά μπροστά.
Το Νοέμβρη του 2014, έργα που δημιούργησαν Εβραίοι επιζώντες του Ολοκαυτώματος στην Κύπρο, κατά την κράτησή τους από τους Βρετανούς, παρουσιάστηκαν σε έκθεση, που συνδιοργανώθηκε από το Παγκύπριο Γυμνάσιο και την πρεσβεία του Ισραήλ.
Είναι ενδιαφέρον ότι αυτή η πικρή εμπειρία, που ακολούθησε τα πάθη των διώξεων και τον απόλυτο παραλογισμό της ιστορίας, το Ολοκαύτωμα, είχε και θετικά σημεία: βοήθησε έναν ετερόκλητο πληθυσμό όσον αφορά στην προέλευσή του στην οικοδόμηση μίας κοινής συνείδησης πριν γίνει, επισήμως, πολίτης του Ισραήλ.
Πέραν από παραδοχές ότι τα δικαιώματα είναι αυταπόδεικτα και απονέμονται φυσικώ τω τρόπω με τη γέννηση κάθε ανθρώπου, τα δικαιώματα δεν ανήκουν στους ανθρώπους αλλά δημιουργούν ανθρώπους,1 κάποιοι από τους οποίους είναι πλήρεις άνθρωποι, κάποιοι λιγότερο άνθρωποι και κάποιοι εντελώς αποκλεισμένοι. Θεωρητικά τα άτομα με αναπηρίες απολαμβάνουν την προστασία και τα δικαιώματα του Ανθρώπου που κατοχυρώνονται στο διεθνές δίκαιο. Ωστόσο, αυτό δεν είναι το πραγματικό αλλά το ιδεώδες.
Ο αποκλεισμός και οι διακρίσεις που βιώνουν τα άτομα με αναπηρίες καθώς και η έλλειψη ρητής κατοχύρωσης των δικαιωμάτων τους αποτέλεσαν τις κινητήριες δυνάμεις για τη διαμόρφωση της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες. Η Σύμβαση συνιστά μια σημαντική επιτυχία του παγκόσμιου, ευρωπαϊκού και εθνικού αναπηρικού κινήματος, προκειμένου να δοθούν σάρκα και οστά στον χλωμό Άνθρωπο, που δεν έχει φύλο, χρώμα, ηλικία, σώμα.
Η ολομέλεια της Γενικής Συνέλευσης των Η.Ε. ψήφισε τη Σύμβαση το 2006, η οποία, μαζί με το Προαιρετικό Πρωτόκολλο που τη συνοδεύει, τέθηκε σε ισχύ το 2008. Η Ελλάδα κύρωσε τη Σύμβαση και το Προαιρετικό Πρωτόκολλο με τον ν.4074/2012. Η Σύμβαση είναι το πρώτο διεθνές κείμενο ανθρωπίνων δικαιωμάτων που ενσωματώνει τη σύγχρονη κοινωνική προσέγγιση της αναπηρίας και, υπό αυτή την έννοια, παρέχει το υψηλότερο επίπεδο προστασίας στα άτομα με αναπηρίες. Σε περίπτωση παραβίασης των εν λόγω δικαιωμάτων από φορείς των συμβαλλόμενων κρατών, όπως αυτά διασφαλίζονται από τις διατάξεις της Σύμβασης, το Προαιρετικό Πρωτόκολλο παρέχει τη δυνατότητα σε μεμονωμένα άτομα ή ομάδες πολιτών, αφού εξαντλήσουν τα εσωτερικά ένδικα μέσα της κάθε χώρας, να προβούν σε ατομική αναφορά στον Ο.Η.Ε.
Στη Σύμβαση αποτυπώνεται με νομικά δεσμευτικό τρόπο η αλλαγή παραδείγματος στα θέματα αναπηρίας, σηματοδοτεί δηλαδή τη μετάβαση της διεθνούς κοινότητας από το ιατρικό στο κοινωνικό μοντέλο και την οριστική αποδοχή και υιοθέτηση της δικαιωματικής προσέγγισης της αναπηρίας. Το κοινωνική μοντέλο επιφέρει αλλαγές σε όλους τους τομείς της κοινωνικής ζωής ενώ η δικαιωματική προσέγγιση επιφέρει αλλαγές στην έννομη τάξη.
Η Σύμβαση δεν κατοχυρώνει νέα αλλά αναδιατυπώνει ισχύοντα δικαιώματα και καλύπτει όλα τα πεδία της δημόσιας πολιτικής και το σύνολο των θεμελιωδών δικαιωμάτων (ατομικά, πολιτικά, κοινωνικά). Ως εκ τούτου, τα συμβαλλόμενα κράτη δεσμεύονται να διασφαλίσουν ισχύοντα δικαιώματα, στα οποία αποτυπώνονται νέα πρότυπα όπως οι εύλογες προσαρμογές, η προσβασιμότητα, ο καθολικός σχεδιασμός, η ανεξάρτητη διαβίωση, ενώ, αποσαφηνίζεται ο τρόπος εφαρμογής γενικών δικαιωμάτων, όπως το δικαίωμα στη ζωή, η ισότητα ενώπιον του νόμου κ.ά., υπό το πρίσμα της αναπηρίας. Η διασφάλιση αυτή πρέπει να προκύψει αφενός από συγκεκριμένες νομοθετικές, κανονιστικές, διοικητικές ρυθμίσεις και μέτρα εφαρμογής και υλοποίησης των δικαιωμάτων που κατοχυρώνει η Σύμβαση αφετέρου με την άρση κάθε εμποδίου και την κατάργηση κάθε διάταξης του εθνικού δικαίου που παράγει ή συντηρεί διακρίσεις.
Σημειώνεται, ωστόσο, ότι οι προβλέψεις σχετικά με τον βαθμό δυσκολίας και τη διάρκεια του αγώνα που απαιτείται για την εφαρμογή στην πράξη όσων περιέχονται στη Σύμβαση δεν είναι αβάσιμες. Τεκμηριώνονται από το γεγονός ότι, παράλληλα με τις θετικές εξελίξεις όσον αφορά την προσέγγιση της αναπηρίας, συγχρόνως, από τον χώρο της οικονομίας προέρχονται πιέσεις οι οποίες απαξιώνουν και περιορίζουν τον χώρο και την εμβέλεια της κοινωνικής πολιτικής. Η θεσμική αποτύπωση οικονομικών αντιλήψεων για μονομερή περιορισμό των δημόσιων δαπανών θέτει υπό αμφισβήτηση την υποχρέωση του κράτους να χρηματοδοτεί επαρκώς την κοινωνική πολιτική, αλλά και σε σοβαρό κίνδυνο τον πυρήνα των κατακτήσεων στο πεδίο των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Στο πλαίσιο αυτό, η Ελλάδα καλείται να εκπληρώσει τις διεθνείς υποχρεώσεις της και να ανταποκριθεί στη διπλή πρόκληση της προσαρμογής του περιβάλλοντος και της έννομης τάξης σε αρμονία με τη Σύμβαση. Ο πρόσφατα ψηφισθείς ν.4488/2017 αφορά στην υλοποίηση μεταρρυθμίσεων για την εξειδίκευση και προσαρμογή της Σύμβασης σε εθνικό επίπεδο. Μεταξύ άλλων, αφορά στην υλοποίηση μεταρρυθμίσεων προς τον σκοπό της καταπολέμησης του θεσμικού ρατσισμού, υπό τη σκιά του οποίου δημιουργούνται και παγιώνονται διακρίσεις στις δομές της κοινωνίας. Ο περιορισμός των δικαιωμάτων και των επιλογών συγκεκριμένων ομάδων που παρεκκλίνουν με οποιονδήποτε τρόπο από τα κυρίαρχα κανονιστικά πρότυπα (εν προκειμένω αυτά της σωματικής, αισθητηριακής, νοητικής, ψυχικής αρτιμέλειας) τείνει να κατοχυρώνεται θεσμικά μέσα από ιδεολογίες, πρακτικές, διαδικασίες, συμπεριφορές και κανονιστικά μέτρα τα οποία θεσμοποιούνται και γίνονται ανεκτά τόσο από τη διοίκηση όσο και από την κοινωνία.
Δεδομένου ότι η τυπική αναγνώριση των δικαιωμάτων δεν συνιστά εγγύηση για τους τους φορείς τους, εκτός από την κανονιστική διάστασή τους, τα δικαιώματα πρέπει να ιδωθούν μέσα από την αναγνώριση που δίνουν στα άτομα με αναπηρίες και μέσα από τη δημιουργία του υποκείμενου με αναπηρία. Ως εκ τούτου, η κοινωνική και πολιτική συμμετοχή και δράση των ατόμων με αναπηρίες και των συλλογικοτήτων τους, εξακολουθεί να συνιστά μία από τις προοπτικές για να αμφισβητηθούν μονοδιάστατες και ξεπερασμένες αντιλήψεις και να διεκδικηθεί η πραγματική ένταξη σε διάφορα επίπεδα της κοινωνίας.
