Θα ήθελα να χαιρετίσω την πρωτοβουλία της Εθνικής Σχολής Δικαστών να διοργανώσει τη σημερινή Ημερίδα, η οποία καταδεικνύει τόσο εύστοχα την ανάγκη προστασίας των ευάλωτων ομάδων. Μέσα στη δύσκολη οικονομική συγκυρία, η κατοχύρωση και η προστασία των δικαιωμάτων των πιο ευάλωτων συμπολιτών μας αποτελούν κεντρικό άξονα των πολιτικών και των δράσεών μας.
Με συγκίνηση στέκομαι ενώπιον των μελλοντικών δικαστικών λειτουργών, αφ' ενός ως και η ίδια απόφοιτος ενός από αυτά που οι Γάλλοι ονομάζουν «Μεγάλα Σχολεία» και αφ' ετέρου, γνωρίζοντας ότι οι Έλληνες πολίτες έχουν πολύ ψηλά στη συνείδησή τους τους δικαστές και αυτό είναι για εσάς μία ευθύνη που καλείσθε να αντιμετωπίσετε δημιουργικά και να τη μεταλλάξετε σε θετικό οίστρο στην απονομή της δικαιοσύνης, που είναι η αιχμή του δόρατος για την έξοδο από την κρίση και την δημιουργία ενός κράτος Δικαίου.
Στο πλαίσιο αυτό, θα ήθελα να αναφερθώ σε μέτρα που έχει ήδη λάβει και σχεδιάζει κατά την τρέχουσα περίοδο το Υπουργείο Δικαιοσύνης και ειδικότερα η Γενική Γραμματεία Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων αναφορικά με τα θέματα που πραγματεύεται η σημερινή ημερίδα.
Σε σχέση με την καταπολέμηση των διακρίσεων, θα ήθελα να επισημάνω την ψήφιση του ν. 4443/2016, με τον οποίο επήλθαν σημαντικές αλλαγές στο συναφές θεσμικό πλαίσιο. Διευρύνθηκε το πεδίο εφαρμογής του νόμου, (για παράδειγμα εισήχθη η αρχή της μη διάκρισης λόγω χρόνιας πάθησης) και ενισχύθηκαν οι αρμοδιότητες του Συνηγόρου του Πολίτη, ο οποίος ανέλαβε πλέον και τις καταγγελίες για παραβίαση της αρχής της ίσης μεταχείρισης στον ιδιωτικό τομέα, καταργώντας τη σχετική επιτροπή που υπαγόταν στο Υπουργείο Δικαιοσύνης και δεν είχε λειτουργήσει ποτέ.
Αναφορικά με το μεταναστευτικό-προσφυγικό, η ΓΓΔΑΔ έχει συμβάλει ενεργά στην αναμόρφωση του θεσμικού πλαισίου της επιτροπείας των ασυνόδευτων ανηλίκων, της πιο ευάλωτης ομάδας του προσφυγικού πληθυσμού. Το νομοσχέδιο έρχεται να καλύψει το κενό που υπήρχε μέχρι τώρα, δηλαδή την απουσία εξειδικευμένων επιτρόπων, με αποτέλεσμα οι εισαγγελείς, που είναι κατά νόμο προσωρινοί επίτροποι των ασυνόδευτων ανηλίκων, να έχουν εγκαταλειφθεί μόνοι στο θέμα αυτό, χωρίς να έχουν τη δυνατότητα να αναθέσουν σε κάποιον την ουσιαστική προστασία του παιδιού.
Θα ήθελα επίσης να αναφερθώ στο θέμα της ρητορικής του μίσους που θα απασχολήσει τις εργασίες της ημερίδας σας, αλλά και της ρατσιστικής βίας εν γένει. Όπως γνωρίζετε, το Υπουργείο Δικαιοσύνης έχει λάβει πολλά μέτρα στο πεδίο αυτό το τελευταίο διάστημα. Σε νομοθετικό επίπεδο, τροποποιήθηκε το άρθρο 81Α του Ποινικού Κώδικα για το ρατσιστικό έγκλημα, απαλείφοντας την έννοια τους μίσους, ώστε να καθίσταται ευχερέστερη η εφαρμογή της εν λόγω διάταξης.
Θεσπίστηκε επίσης το Εθνικό Συμβούλιο κατά του Ρατσισμού και της Μισαλλοδοξίας, το οποίο έχει αναλάβει πρωτοβουλίες για την ευαισθητοποίηση της κοινωνίας, αλλά και των εμπλεκόμενων αρχών για την πρόληψη και την αντιμετώπιση του ρατσισμού και του ρατσιστικού εγκλήματος. Επιπλέον, ορίσθηκαν Ειδικοί Εισαγγελείς για τη ρατσιστική βία σε Αθήνα, Πειραιά, Θεσσαλονίκη, Πάτρα και Ηράκλειο.
Τέλος, ξεκινάμε την υλοποίηση ευρωπαϊκού προγράμματος για την ευαισθητοποίηση όλης της Διοίκησης, αλλά και για την ενίσχυση της καταστολής του ρατσιστικού εγκλήματος, σε συνεργασία πάντα με τις αστυνομικές και εισαγγελικές αρχές. Ευελπιστούμε επίσης ότι θα ευοδώσει η συνεργασία μεταξύ της Εθνικής Σχολής Δικαστών και του Γραφείου Δημοκρατικών Θεσμών και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΑΣΕ για την επιμόρφωση εισαγγελέων στα θέματα αυτά.
Κλείνοντας, θα ήθελα να αναφερθώ σε μια σημαντική πρωτοβουλία του Υπουργείου Δικαιοσύνης που είναι αυτή τη στιγμή σε εξέλιξη για την προστασία των παιδιών. Όπως ίσως γνωρίζετε, προωθείται άμεσα προς ψήφιση στο Κοινοβούλιο η ενσωμάτωση της Οδηγίας 29/2012 για την προστασία θυμάτων εγκληματικών πράξεων. Το εν λόγω νομοσχέδιο προβλέπει ποικίλα μέτρα για την προστασία των θυμάτων από τη δευτερογενή θυματοποίηση εντός και εκτός των δικαστικών διαδικασιών.
Ωστόσο, ένα ζήτημα που μας απασχολεί ιδιαιτέρως είναι η αντιμετώπιση των ανήλικων θυμάτων κατά την ποινική διαδικασία. Σύμφωνα με στοιχεία, ένα παιδί εξετάζεται κατά μέσο όρο 14 φορές στην ίδια υπόθεση, γεγονός ανεπίτρεπτο. Αναμφισβήτητα πρόκειται για εκ νέου θυματοποίηση του παιδιού, την οποία είμαστε αποφασισμένοι να αντιμετωπίσουμε. Ένας μάλιστα από τους στόχους που έχει θέσει το Υπουργείο Δικαιοσύνης στο πλαίσιο του Εθνικού Σχεδίου Δράσης για το Παιδί είναι να καταστήσει τη Δικαιοσύνη φιλικότερη προς τα παιδιά.
Έτσι, σε στενή συνεργασία με την Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου, για την οποία αποτελεί ύψιστη προτεραιότητα η προστασία του παιδιού, αναλάβαμε την πρωτοβουλία σύστασης του λεγόμενου «Σπιτιού του Παιδιού», δηλαδή μιας υπηρεσίας η οποία θα συνεπικουρεί τις εισαγγελικές και δικαστικές αρχές κατά την εξέταση του παιδιού -θύματος, θα διαθέτει τον κατάλληλο εξοπλισμό για την καταγραφή της κατάθεσης σε ηλεκτρονικά οπτικοακουστικά μέσα, όπως προβλέπεται ήδη από τη νομοθεσία μας, θα διενεργεί την ψυχοκοινωνική εκτίμηση του παιδιού και εν γένει θα συμβάλλει στην αποτροπή της δευτερογενούς θυματοποίησής του. Ευελπιστούμε να παρουσιάσουμε πολύ σύντομα την πρωτοβουλία αυτή.
Σε σχέση με την προστασία του παιδιού, θα ήθελα επίσης να αναφερθώ στην πρωτοβουλία της ΓΓΔΑΔ να συστήσει ένα Παρατηρητήριο για τα Δικαιώματα και τη θέση του παιδιού στα ΜΜΕ. Σκοπός μας είναι, το εν λόγω Παρατηρητήριο, αποτελούμενο και συνεργαζόμενο με συναρμόδιους φορείς, να αναπτύξει ένα πλέγμα δραστηριοτήτων που θα σχετίζονται με τη θέση του παιδιού, αφ' ενός στα «παραδοσιακά» ΜΜΕ όπως η τηλεόραση, και ως δέκτης μηνυμάτων αλλά και ως προβαλλόμενο εξ αυτών, πολλές φορές και ως «προϊόν», και αφ' ετέρου, στις νέες τεχνολογίες με βάση το διαδίκτυο, όπως πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης και οπτικοακουστικού περιεχομένου, ηλεκτρονικά και διαδικτυακά παιχνίδια κ.ά., όπου δυστυχώς υπάρχει παρωχημένη ή καθόλου ρύθμιση, αλλά και επίσης πολλοί γονείς και εκπαιδευτικοί έχουν ή ελλιπή ενημέρωση για τις δυνατότητες αυτών των μέσων ή πολλές φορές και φοβία, με αποτέλεσμα τον αφορισμό τους, χωρίς όμως να αντιλαμβάνονται ότι η κατανόηση της λειτουργίας αυτών των μέσων είναι ο καταλύτης για την ορθή χρήση από τα παιδιά.
Κλείνοντας, θα ήθελα να σας διαβεβαιώσω πως η Γενική Γραμματεία, πάντοτε σεβόμενη την αυτονομία της Σχολής, θα σταθεί αρωγός και συμπαραστάτης και στο έργο της αλλά και στους ανθρώπους που το συντονίζουν.
Σας ευχαριστώ πολύ και καλή συνέχεια στις εργασίες της Ημερίδας.
