Θα ήθελα να συγχαρώ τα Ηνωμένα Έθνη, καθώς και τον Γενικό Εισηγητή για την καταπολέμηση της Εμπορίας Ανθρώπων, για την πρωτοβουλία τους να οργανώσουν αυτή τη Διημερίδα, η οποία άπτεται του σκληρού πυρήνα των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.
Η εμπορία και η εκμετάλλευση ανθρώπων είναι ένα πρόβλημα παγκόσμιο, αφού εμπλέκονται, είτε με την ιδιότητα του θύτη, είτε με την ιδιότητα των θυμάτων, τα 2/3 των χωρών του πλανήτη. Και αυτό το σύγχρονο δουλεμπόριο δεν μπορεί να αφήνει κανέναν μας αδιάφορο.
Παιδιά και γυναίκες, αλλά και άντρες, γίνονται θύματα εργασιακής και σεξουαλικής εκμετάλλευσης ενάντια στη θέλησή τους. Ο μέσος όρος ηλικίας, όλο και μικραίνει, αφού η παγκόσμια βιομηχανία αναζητά συνεχώς νεότερα θύματα - προϊόντα. Τα στοιχεία είναι κάτι περισσότερο από ανατριχιαστικά, αφού οι εκτιμήσεις μιλούν για 27 εκ. ανθρώπων που βρίσκονται σε κατάστασης δουλείας, με μέσο όρο ηλικίας των θυμάτων εμπορίας τα 12 έτη και πιο συνηθισμένη μορφή τη σεξουαλική εκμετάλλευση.
Η Ελλάδα, ως η εγγύτερη ευρωπαϊκή χώρα, τόσο στις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, όσο και στις αραβικές, ασιατικές και αφρικανικές χώρες, από τη δεκαετία του 90 έως και σήμερα, είναι χώρα διέλευσης και προορισμού θυμάτων.
Δεδομένου ότι η εμπορία ανθρώπων άπτεται πολλών κοινωνικών φαινομένων, η καταπολέμησή της βρίσκεται σε σχέση αλληλεξάρτησης με τη νομική ρύθμιση άλλων θεμάτων, όπως η μετανάστευση, η χορήγηση ασύλου, η πορνεία, η εργασία και τα εργασιακά δικαιώματα, τα δικαιώματα των μειονοτήτων, η ανεργία, η καταπολέμηση του οργανωμένου εγκλήματος κ.ά. Η αντιμετώπιση της εμπορίας ανθρώπων δεν εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής ενός, αλλά περισσοτέρων κλάδων δικαίου, κυρίως δε του ποινικού, του εργατικού, του ενωσιακού και του διεθνούς δικαίου, καθώς επίσης και της εγκληματολογίας.
Μόλις πριν από τέσσερα χρόνια ενσωματώσαμε στο εσωτερικό μας Δίκαιο την αντίστοιχη Ευρωπαϊκή Οδηγία, του 2002, μετά από πολύ πίεση που ασκήσαμε μέσω του κοινοβουλευτικού ελέγχου, ως βουλευτής και με την τότε ιδιότητά μου, της Γενικής Εισηγήτριας κατά του ρατσισμού και της μισαλλοδοξίας του Συμβουλίου της Ευρώπης.
Το πεδίο ευθύνης αφορά στα ανθρώπινα δικαιώματα, αφορά στο Ποινικό Δίκαιο και εν γένει στην απονομή της Δικαιοσύνης και είναι τόσο σημαντικό το θέμα, που πρέπει να υπάρχει μία συνοχή πολιτικής σε όλα τα στάδια: Εντοπισμός, στήριξη θυμάτων και παραδειγματική τιμωρία των δουλεμπόρων. Και εδώ ο ρόλος του Υπουργείου Δικαιοσύνης και ειδικά της Γενικής Γραμματείας Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων είναι κομβικός.
Το Υπουργείο Εξωτερικών έχει να παίξει ένα ρόλο πάρα πολύ σημαντικό, πέραν αυτού του Εθνικού Εισηγητή. Είναι αυτός των διεθνών σχέσεων, είναι του συντονισμού και είναι να γίνει η γέφυρα, ώστε να δοθεί τεχνογνωσία στη χώρα μας από άλλες χώρες ή -γιατί όχι;- για να εξάγουμε και τεχνογνωσία.
Ας σημειώσουμε την ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής τον Ιούνιο 2012 με τίτλο «Η στρατηγική της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την εξάλειψη της εμπορίας ανθρώπων 2012-2016», που στηρίζεται σε δύο πυλώνες:
Στη στήριξη της σύστασης εθνικών υπηρεσιών επιβολής του νόμου, ειδικευμένων στην εμπορία ανθρώπων και στη δημιουργία κοινών ομάδων εργασίας, με τη συμμετοχή της Europol και της Eurojust, σε κάθε περίπτωση διασυνοριακής εμπορίας ανθρώπων.
Έχουν γίνει βήματα στη χώρα μας στην κατεύθυνση της αντιμετώπισης και της προστασίας των θυμάτων; Ναι, έχουν γίνει, αλλά δεν μπορούμε να είμαστε ικανοποιημένοι. Οι αναφορές για την Ελλάδα τα τελευταία δυο χρόνια παραμένουν στα ίδια επίπεδα. Έχουμε περισσότερες συλλήψεις αλλά χρειάζεται να γίνουν ακόμα πολλά για την αποτελεσματικότερη εκπαίδευση των αστυνομικών, τη βελτίωση του ελέγχου διακίνησης αιτούντων άσυλο, την εξασφάλιση όλων των αναγκαίων νόμιμων υπηρεσιών για τα θύματα, την ενίσχυση των διαδικασιών δίωξης και καταδίκης των δραστών, συμπεριλαμβανομένων και δημοσίων υπαλλήλων που φέρονται να εμπλέκονται σε περιπτώσεις σωματεμπορίας, την ενδυνάμωση της Διεθνούς Συνεργασίας για την καταπολέμηση του φαινομένου της σωματεμπορίας γυναικών και όλα τα κράτη μέλη να υλοποιήσουν Εθνικά Σχέδια Δράσης για την καταπολέμησή της.
Την προηγούμενη Πέμπτη εκδόθηκε από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων η ομόφωνη καταδικαστική απόφαση για την υπόθεση της Μανωλάδας. Πρόκειται ίσως για την πιο επονείδιστη απόφαση που αφορά στη χώρα μας , όχι μόνο γιατί καταδικάστηκε για παραβίαση του άρ. 4 παρ. 2 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης, αλλά γιατί αυτή εξετάστηκε υπό το φως της Σύμβασης για το trafficking.
Πρέπει να σημειώσουμε επίσης την ψήφιση, από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, της ποινικοποίησης κάθε εν γνώσει αποδοχής υπηρεσιών από άτομα ευάλωτα σε σεξουαλική εκμετάλλευση, στο πνεύμα ότι δεν είναι τα θύματα αυτά που πρέπει να τιμωρούνται, αλλά ο πελάτης.
Τα τελευταία δύο χρόνια με την αύξηση των προσφυγικών ροών, η Ελλάδα οφείλει να εντείνει τις προσπάθειές της προς την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων. Οι συστάσεις της Ύπατης Αρμοστείας πριν από λίγες μέρες, αποτελούν ένα εξαιρετικό εργαλείο: Είναι φανερό ότι οι περιορισμένες ευκαιρίες βιοπορισμού αυξάνουν περαιτέρω τον κίνδυνο σεξουαλικής εκμετάλλευσης και εμπορίας ανθρώπων, ενώ ο εντοπισμός, η παραπομπή και η παροχή υπηρεσιών στους επιζήσαντες σεξουαλικής ή/και εργασιακής βίας οφείλει να ενισχυθεί περαιτέρω. Η πρόληψη οφείλει να εστιαστεί στη δημιουργία χώρων φιλοξενίας με επαρκείς προδιαγραφές υποδοχής και μηχανισμούς πρόληψης, στον έγκαιρο εντοπισμό επιζησάντων και στη συστηματική παραπομπή στους αρμόδιους φορείς, καθώς και στη διασφάλιση ποιοτικής και επαρκούς κάλυψης παρεχομένων υπηρεσιών (νομική, ιατρική, ψυχοκοινωνική υποστήριξη, καθώς και πρόσβαση σε ασφαλείς δομές).
Κυρίως, όμως, πρέπει να γίνουν περισσότερα για την πρόληψη, την ενημέρωση και την ευαισθητοποίηση του πληθυσμού. Να ενημερώσουμε τα θύματα, κι αυτό σημαίνει ότι χρειάζεται πολύγλωσση ενημέρωση. Και κυρίως, η ενημέρωση να μπει στα σχολεία για να αποτρέψει τη δημιουργία μελλοντικών πελατών, γνωρίζοντάς τους τι σημαίνει στην πραγματικότητα η βία της σεξουαλικής εκμετάλλευσης και του εμπορίου ανθρώπων.
Καλή επιτυχία στις εργασίες του διημέρου!
