Είμαι πολύ περήφανη που για ακόμη μία χρονιά είμαι εδώ σήμερα. Είμαι πολύ περήφανη που η παρουσία μου δεν είναι συγκυριακή, δεν οφείλεται σε τίτλους και θέσεις, αλλά έχει χτιστεί μέσα στο χρόνο, σε εποχές που όταν λέγαμε ότι τα ΛΟΑΤΚΙ δικαιώματα είναι Ανθρώπινα δικαιώματα μας κοίταζαν τουλάχιστον σα να ήμασταν από το φεγγάρι.
Γνωριζόμασταν από εποχές που αυτά που σήμερα είναι Νόμοι του κράτους, φάνταζαν το λιγότερο ταινία επιστημονικής φαντασίας. Γιατί μετά την επέκταση του συμφώνου συμβίωσης στα ομόφυλα ζευγάρια, τον Νόμο για την Ίση Μεταχείριση και το νομοσχέδιο για τη Νομική Αναγνώριση της Ταυτότητας Φύλου, η διαβούλευση του οποίου λήγει τη Δευτέρα και παίρνει τον δρόμο για την ψήφισή του στην Ολομέλεια, τίποτα πια δεν είναι το ίδιο στην ελληνική κοινωνία. Πρόκειται για νομοθετήματα τομές, που έχουν ανοίξει συζητήσεις που κάποτε θεωρούνταν ταμπού.
Για εμάς κάθε Νομοσχέδιο που ψηφίζεται, δημοσιεύεται στο ΦΕΚ και γίνεται Νόμος του Κράτους, δεν είναι το τέλος, αλλά η απαρχή νέων Νομοθετικών πρωτοβουλιών με στόχο τη θεσμική θωράκιση και την πλήρη απόλαυση των Δικαιωμάτων μέχρι την πλήρη ισότητα, την απελευθέρωση και τη χειραφέτηση της κοινωνίας.
Και ναι, είναι ΘΕΜΑ ΠΑΙΔΕΙΑΣ, καθώς ναι μεν η θεσμική θωράκιση είναι αναγκαία, αλλά η αλλαγή των νοοτροπιών και η ανατροπή των στερεοτύπων είναι καθημερινός αγώνας. Και η Παιδεία είναι ο βασικός μοχλός για αυτό. Ένα πρώτο βήμα έγινε φέτος με την εβδομάδα για τις έμφυλες ταυτότητες. Ήδη σχεδιάζονται νέες πρωτοβουλίες σε συνεργασία με την εκπαιδευτική κοινότητα.
Συνεχίστε να διεκδικείτε, συνεχίστε να πιέζετε, τίποτα δε χαρίζεται και εσείς το ξέρετε καλύτερα από τον καθένα.
Sex workers λοιπόν, εργασία στο σεξ: Εκκινούμε από το γεγονός πως το νομικό πλαίσιο στη χώρα μας, την καθιστά νόμιμη και ρυθμιζόμενη, αυτό είναι το δεδομένο. Παρόλα αυτά, ο νόμος 2734/1999 καθιστά τη νόμιμη εργασία στο σεξ όντως σχεδόν αδύνατη, κυρίως λόγω χωροταξικών και συναφών περιορισμών που τίθενται, με αποτέλεσμα, σύμφωνα με έρευνα του Παντείου Πανεπιστημίου για την οποία μας διαφώτισε ο κύριος Λάζος μόλις πριν, να λειτουργούν νόμιμα ελάχιστοι χώροι παροχής υπηρεσιών σεξ από τους συνολικά περίπου 500.
Στην Ευρώπη: Εφαρμόζονται μοντέλα, νομιμότητας και παρανομίας της εργασίας στο σεξ, με διαφορές και στον τρόπο οργάνωσης της εργασίας αυτής, διαφορές που είναι και ουσιαστικές όμως ως προς τη νομιμότητά της.
Πρώτιστο μέλημα της Πολιτείας, είναι να εξασφαλίσει πως αυτοί οι άνθρωποι που εργάζονται στο σεξ δεν είναι θύματα εκμετάλλευσης, δεν είναι θύματα trafficking. Πως δεν αποτελούν warm bodies – εργαλεία, στα χέρια εγκληματιών που εκμεταλλεύονται την ανθρώπινη απελπισία και ρημάζουν ψυχές. Είτε αυτά τα θύματα τυγχάνει να είναι ημεδαπά είτε αλλοδαπά. Σε αυτήν την περίπτωση μιλάμε για οργανωμένο έγκλημα, που διαπράττεται με όρους «αγοράς» και «εμπορίου». Χρειάζονται εκτεταμένοι έλεγχοι και ο ρόλος της Πολιτείας οφείλει να είναι εκτός από τιμωρητικός προς τον εγκληματία, παιδαγωγικός προς την κοινωνία και τους δυνάμει «πελάτες» των υπηρεσιών από θύματα trafficking. Να είμαστε ξεκάθαροι λοιπόν ως προς αυτό, θα μας τα περιγράψει και πολύ καλύτερα ο αγαπητός κύριος Μοσκώφ και Εθνικός μας Εισηγητής για την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων.
Αυτονόητα εξαιρώντας τις περιπτώσεις trafficking, είναι γεγονός πως οι εργαζόμενοι και εργαζόμενες στο σεξ, η παροχή σεξ γενικότερα, με αντάλλαγμα χρηματική αμοιβή, είναι μια πραγματικότητα. Είτε αυτή η δραστηριότητα, βάσει νομικού πλαισίου, είναι νόμιμη, είτε παράνομη. Είναι ξεκάθαρα στρουθοκαμηλισμός ακόμη κι αν, αύριο κιόλας, καθίστατο παράνομη η εργασία στο σεξ, κάποιος να πει πως δεν υπάρχει ή πως θα σταματήσει να υπάρχει. Οι άνθρωποι αυτοί είναι εκεί έξω, είναι στους χώρους αυτούς, υπάρχει ένα πραγματικό και διαχρονικό δεδομένο, ανεξαρτήτως του νομικού πλαισίου που μπορεί να αλλάζει, που μπορεί σε κάθε χώρα να είναι διαφορετικό.
Αναφορικά με τους εκούσια εργαζόμενους στο σεξ: Είναι η πρώτη τους «επαγγελματική» επιλογή για βιοπορισμό; Προσωπική μου άποψη είναι πως όχι, τουλάχιστον για τη μεγάλη πλειοψηφία τους. Οφείλουμε λοιπόν, έστω στην Ελλάδα της κρίσης και της τεράστιας ανεργίας, να βρούμε διεξόδους για αυτές και αυτούς που από απελπισία, από μη εύρεση άλλου τρόπου για βιοπορισμό των ιδίων ή και των παιδιών τους, καταφεύγουν σε αυτή τη δραστηριότητα ως last resort.
Επίσης, δεν μπορούμε να εθελοτυφλούμε: Οι εργαζόμενοι στο σεξ είναι από τις πιο ευάλωτες στον HIV και άλλα STDs ομάδες. Αποτελεί ζήτημα δημόσιας υγείας, η καλύτερη δυνατή προφύλαξη και η πρόληψη. Οι πελάτες τους είναι άνθρωποι της διπλανής πόρτας, μπορεί να είναι ο οποιοσδήποτε. Και μακριά απο μένα οι ηθικές κρίσεις για τις επιλογές σεξουαλικής ικανοποίησης του καθενός και δη στη χώρα μας, όπου ο σεξισμός, υφέρπων αλλά και προφανής, όπως και τα σθεναρά κατάλοιπα της πατριαρχίας, ακόμη δυστυχώς βασιλεύουν, όπου και η συζήτηση ακόμη για το σεξ αποτελεί για ένα μεγάλο κομμάτι συμπολιτών μας θέμα προς αποφυγή, παρότι αυτό αποτελεί βασική λειτουργία του ανθρώπινου οργανισμού που πρέπει σαν ανάγκη να ικανοποιείται. Και προστασία της Δημόσιας Υγείας σε καμιά περίπτωση δεν είναι τα αλήστου μνήμης θλιβερά περιστατικά όπως το γνωστό με τη διαπόμπευση οροθετικών γυναικών από πρώην υπουργό, που οδήγησε σε απώλεια ζωών. Η Πολιτεία χρειάζεται να βρει τους τρόπους διείσδυσης στο χώρο των εργαζομένων, είτε αυτοί είναι παράνομοι είτε νόμιμοι, και να παράσχει και την ενημέρωση, που είναι ουσιώδους σημασίας, αλλά και τα μέσα προφύλαξης, όπου αυτό είναι απαραίτητο. Εφόσον μιλούμε για εργασία, δεν μπορούμε να αφήνουμε εκτός συζήτησης τις συνθήκες. Ειδικά όταν μιλάμε για εργασία σε εποχή κρίσης. Όπως και σε άλλες εργασιακές ομάδες που παρέχουν υπηρεσίες και μιλάμε με όρους προσφοράς και ζήτησης, υφίσταται και εδώ η πτώση των στάνταρντς. Μόνο που στην περίπτωση των εργαζόμενων στο σεξ αυτά τα στάνταρντς δεν είναι με όρους σούπερ μάρκετ και ραφιού, αλλά ασφάλειας και δημόσιας υγείας. Και η μέριμνα ώστε αυτή η δραστηριότητα να διεξάγεται ασφαλώς, είναι ακόμη επιτακτικότερη.
Θεωρώ επίσης πως η συγκριτική ανάλυση με τα μοντέλα νομικού πλαισίου για την εργασία στο σεξ θα ήταν καλό να εμπλουτιστεί, και επιτρέψτε μου αν ακουστεί και κάπως τολμηρό, και με άλλες συναφείς διαστάσεις εργασίας στο σεξ, που ενδεχομένως είναι πιο απενοχοποιημένες, θα τολμήσω να πω και πιο trendy, και να δούμε και τις πρακτικές που ακολουθούνται και σε αυτές στο πλαίσιο της ασφάλειας και της προστασίας των εργαζομένων. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η πορνογραφία, η καθόλα νόμιμη. Τεράστιο θέμα συζήτησης στις ΗΠΑ αυτό του ασφαλούς σεξ κατά την παραγωγή ταινιών πορνογραφικού υλικού, όπου σε ορισμένες Πολιτείες κιόλας, αν δεν απατώμαι, καθίσταται υποχρεωτική η χρήση προφυλακτικού στα γυρίσματα κλπ. Και μιλούμε για τις ΗΠΑ, όπου η εργασία στο σεξ είναι παράνομη πλην μιας Πολιτείας. Έχει ενδιαφέρον, λοιπόν, ένας κλάδος που ακριβώς επειδή είναι μια τεράστια, νόμιμη μπίζνα στη χώρα – βασίλισσα του ελευθέριου επαγγέλματος και για τον οποίο η παραδοχή ότι «πουλάει» έχει επέλθει κατά κοινή ομολογία, ρυθμίζεται ή αρχίζει να ρυθμίζεται, έστω και γιατί ακριβώς έχει καταστεί δημοφιλές προϊόν. Η κοινωνία έχει αποδεχθεί πως αποτελεί πραγματικότητα και ο διάλογος έχει ανοίξει προ πολλού. Και όσοι με γνωρίζουν, ξέρουν πως δεν είμαι θιασώτης του ανεξέλεγκτου της αγοράς και της άποψης του «όλα είναι προϊόν», αλλά επίσης θεωρώ πως σε κάποιες συντηρητικές κοινωνίες όπως η δική μας, η υποκρισία πρέπει να υποχωρεί όταν τίθεται θέμα δημόσιας υγείας ή θέμα ασφάλειας ανθρώπων.
Ακριβώς επειδή κάθε κοινωνία δεν είναι ίδια, γι αυτό και δεν μπορούμε να παίρνουμε και να εφαρμόζουμε το οποιοδήποτε μοντέλο χωρίς πρότερη ενδελεχή έρευνα: Οφείλουμε να εξετάζουμε, πριν από κάθε πρωτοβουλία της Πολιτείας, τα κοινωνικά μας δεδομένα, συνθέτοντας κατόπιν στοιχεία από άλλα παραδείγματα. Μιλούμε για το σουηδικό παράδειγμα, για το ολλανδικό παράδειγμα. Μόνο που δεν μπορούμε να μιλούμε για αντιγραφές – επικολλήσεις νομικών πλαισίων έτσι απλά. Μόνο τις διαφορές κουλτούρας μεταξύ κατοίκων αστικών και επαρχιακών περιοχών εντός της επικράτειάς μας να σκεφτεί κανείς, μπορεί να αρχίσει να καταλαβαίνει τι διαφορές προκύπτουν με κοινωνίες άλλων χωρών. Γι αυτόν ακριβώς το λόγο, είναι αναμφίβολα αναγκαίος ο διάλογος, το άνοιγμα του διαλόγου σε ένα τέτοιο θέμα που αντιμετωπίζεται με μεγάλη δόση υποκρισίας. Διάλογος με όλους: Πρωτίστως με τους ίδιους τους εμπλεκόμενους, τους εργαζόμενους στο σεξ. Διάλογος που θα περιλαμβάνει τις φεμινιστικές οργανώσεις. Διάλογος με την τοπική αυτοδιοίκηση που θα κληθεί να εφαρμόσει την όποια νομοθετική πρωτοβουλία. Καθετί που τίθεται σε δημόσιο διάλογο, σπάει στεγανά, βγάζει στην επιφάνεια παθογένειες, βοηθά στην ολιστική αντιμετώπιση υπαρκτών ζητημάτων. Και το συγκεκριμένο ζήτημα και υπαρκτό είναι, και πρόσφατο θλιβερό παρελθόν έχει, και το άνοιγμά του θα βοηθήσει και σε εξεύρεση πιο αποτελεσματικών λύσεων, αναφορικά με το τεράστιο πρόβλημα της εμπορίας ανθρώπων.
Θα ήθελα να συγχαρώ όλους τους εμπλεκόμενους για τη διοργάνωση αυτού του Συνεδρίου που άπτεται του σκληρού πυρήνα των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων σε διάφορα επίπεδα, είτε πρόκειται για τη διαχρονική συζήτηση για την ιεράρχηση, την αυταξία τους και την αλληλοσυμπλήρωσή τους, είτε για τη νέα γενιά Δικαιωμάτων στην οποία ανήκει και το Δικαίωμα στην έγκυρη και πλουραλιστική ενημέρωση.
Περιττεύει να σημειώσω το πόσο σημαντικός είναι ο ρόλος των παραδοσιακών ΜΜΕ αλλά και των νέων τεχνολογιών, στη διαμόρφωση της κοινής γνώμης , τη διαμόρφωση της ατζέντας στον δημόσιο διάλογο και τη διαπαιδαγώγηση της κοινωνίας: η ανάδειξη των προσωπικών δραμάτων στο προσφυγικό ευαισθητοποίησε και κινητοποίησε τον κόσμο είτε επρόκειτο για το άψυχο κορμάκι του τρίχρονου Αϋλάν, είτε για τους καταδιωκόμενους από τις βόμβες Σύρους πρόσφυγες.
Ο ρατσισμός και η Μισαλλοδοξία δεν είναι σημερινό φαινόμενο. Είναι ένα φαινόμενο διαχρονικό, απλά αλλάζουν κάθε φορά οι αφορμές και οι εκφάνσεις του, αλλά οι ρίζες του είναι πάντα οι ίδιες: είναι η ξενοφοβία και ο σεξισμός, με αιχμή του δόρατος τον εθνολαϊκισμό.
Ο ρατσισμός και η Μισαλλοδοξία στα ελληνικά ΜΜΕ, πέρα από το λεξιλόγιο (λαθρομετανάστης, προσφυγική κρίση, τσουνάμι κλπ) εκφράζεται και με πολύ πιο υφέρποντες τρόπους, γι' αυτό και πιο επικίνδυνους: με τη θεματολογία (επικέντρωση σε αρνητικές ιστορίες και αρνητική πλαισίωση ιστοριών αλλοδαπών) και τη διασπορά ψευδών ειδήσεων (ειδικά από το διαδίκτυο) που συσκοτίζουν τον δημόσιο διάλογο και αμβλύνουν την κρίση.
Η Ελευθερία της σκέψης και της έκφρασης, και κατ' επέκταση του λόγου, προστατεύεται από το Αρ. 10 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου και το Σύνταγμα. Δεν μπορούμε να συγχέουμε όμως την ελευθερία του λόγου και της έκφρασης με τη ρητορική του μίσους. Πρέπει να διακρίνουμε πού τελειώνει η άποψη του καθενός από εμάς και πού αρχίζει η σπορά του μίσους, η προσβολή της προσωπικότητας και των θεμελιωδών Δικαιωμάτων. Η ανωνυμία στο Διαδίκτυο είναι σεβαστή και προστατεύεται, δεν μπορεί όμως να ταυτίζεται με την ασυδοσία.
Η καταπολέμηση του Ρατσισμού και της Μισαλλοδοξίας είναι στον σκληρό πυρήνα της αποστολής της Γενικής Γραμματείας Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.
Μόνο τυχαίο δεν είναι ότι το Εθνικό Συμβούλιο κατά του ρατσισμού και της Μισαλλοδοξίας, συλλογικό, γνωμοδοτικό, συμβουλευτικό Όργανο της Διοίκησης που υπάγεται στην ΓΓΔΑΔ, συστάθηκε με τον ίδιο Νόμο που προβλέπει την επέκταση του Συμφώνου Συμβίωσης στα ομόφυλα ζευγάρια και στο οποίο μετέχουν και εκπρόσωποι της ΕΣΗΕΑ και του ΕΣΡ.
Η Γενική Γραμματεία μας συνέστησε άτυπη Ομάδα Εργασίας, επίσης με συμμετοχή εκπροσώπων της ΕΣΗΕΑ και του ΕΣΡ, προκειμένου να μελετήσει την παρουσία του Παιδιού στα ΜΜΕ, είτε πρόκειται για το Παιδί ως δέκτη μηνυμάτων είτε ως προβαλλόμενο από αυτά. Σε συνέχεια αυτής της πρωτοβουλίας, προγραμματίζεται για τις 12 Ιούνη, Ημερίδα με στόχο την καταγραφή των εξελίξεων θεσμικά και επιστημονικά στο πεδίο των δικαιωμάτων του Παιδιού στα ΜΜΕ, αλλά και Διεθνές Συνέδριο για τις Νέες Τεχνολογίες και τα Δικαιώματα στο τέλος του φθινοπώρου, επίσης με την σύμπραξη της ΕΡΤ και της Γενικής Γραμματείας Επικοινωνίας.
Κλείνοντας, θέλω να σας διαβεβαιώσω ότι η αντιρατσιστική νομοθεσία θα εφαρμοστεί, όσο υψηλά και αν βρίσκονται οι επίδοξοι αρνητές της. Ήδη, η ΓΓΔΑΔ έχει αποστείλει στον αρμόδιο εισαγγελέα και στη Δίωξη Ηλεκτρονικού Εγκλήματος, περιπτώσεις παραβίασής της και αναμένουμε τις ενέργειες της Δικαιοσύνης.
Καλή επιτυχία στις εργασίες σας!
Η μεγάλη αύξηση των περιστατικών ρατσιστικής βίας το 2011, η οποία αδιαμφισβήτητα συνδεόταν με την εντατικοποίηση της δράσης της Χρυσής Αυγής, οδήγησε στη δημιουργία του Δικτύου Καταγραφής Περιστατικών Ρατσιστικής Βίας με πρωτοβουλία της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες και της Εθνικής Επιτροπής για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου. Το Δίκτυο συνέβαλε ουσιαστικά στην αποτύπωση του προβλήματος, χωρίς ωστόσο οι προηγούμενες κυβερνήσεις να λάβουν ουσιαστικά μέτρα για την αντιμετώπισή του ή έστω τουλάχιστον να το αναγνωρίσουν.
Σήμερα, η καταπολέμηση του ρατσισμού, της ρατσιστικής βίας και της ρητορικής του μίσους είναι ψηλά στην ατζέντα της παρούσας κυβέρνησης και ειδικότερα της Γενικής Γραμματείας Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Υπουργείου Δικαιοσύνης.
-Αντιλαμβανόμαστε πλήρως την κρισιμότητα του ζητήματος, δεδομένου ότι ο ρατσισμός και η ρατσιστική βία αποτελούν απειλή για τη δημοκρατία και την ανθρώπινη αξιοπρέπεια.
-Μελετούμε το πρόβλημα, προσπαθώντας να συλλέξουμε όσο το δυνατόν πιο πλήρη και αξιόπιστα στοιχεία και αναζητούμε τους καταλληλότερους τρόπους για την αντιμετώπισή του.
-Έχουμε δείξει έμπρακτα το ενδιαφέρον της Πολιτείας, υιοθετώντας πλήθος μέτρων σε πολλά επίπεδα.
-Αποδίδουμε εξαιρετική σημασία στη συνεργασία των αρμόδιων αρχών με τους φορείς της Κοινωνίας των Πολιτών που έχουν βαθιά γνώση επί του θέματος, όπως το Δίκτυο Καταγραφής Περιστατικών Ρατσιστικής Βίας, γνωρίζοντας ότι η προσπάθειά μας έχει μεγαλύτερες πιθανότητες επιτυχίας, εάν η απάντηση της Πολιτείας και της Κοινωνίας είναι συντεταγμένη.
-Άλλωστε, ελάχιστα θα κατορθώσει η Πολιτεία στην αντιμετώπιση του ρατσισμού χωρίς την ευαισθητοποίηση της κοινωνίας και την εγρήγορση των πολιτών και γι' αυτό έχουμε απόλυτη ανάγκη τη συνεργασία της.
Για τους λόγους αυτούς, θεωρούμε εξαιρετικά κρίσιμη τη θεσμοθέτηση της συνεργασίας με τους φορείς της Κοινωνίας των Πολιτών μέσω του Εθνικού Συμβουλίου κατά του Ρατσισμού και της Μισαλλοδοξίας, στο οποίο μετέχουν το Δίκτυο Καταγραφής Περιστατικών Ρατσιστικής Βίας, η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, η ΕΕΔΑ, ο Συνήγορος του Πολίτη και πολλοί άλλοι.
Ως προς το ίδιο το φαινόμενο, η Έκθεση του Δικτύου σημειώνει μείωση των επιθέσεων που καταγράφηκαν το 2016 σε σχέση με το 2015, αποδίδοντας το γεγονός είτε σε τεχνικούς παράγοντες (όπως την ολοκλήρωση προγραμμάτων καταγραφής που υλοποιούσαν μέλη του Δικτύου ή την ανάγκη να αντιμετωπιστούν πρωτίστως οι κατεπείγουσες ανάγκες του προσφυγικού πληθυσμού), αλλά και στη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης μέρους του προσφυγικού πληθυσμού, η οποία λειτούργησε προληπτικά και προστατευτικά για τα εν δυνάμει θύματα. Στο συμπέρασμα αυτό οδηγούνται οι οργανώσεις του Δικτύου δεδομένου ότι τα προηγούμενα έτη τα περισσότερα θύματα ήταν άτομα χωρίς στέγη και εκτός πλαισίου.
Ωστόσο, στην Έκθεση αποτυπώνεται μια ροπή προς την επανεμφάνιση οργανωμένων ή άτυπων ομάδων και την αύξηση σοβαρών επιθέσεων με ρατσιστικό κίνητρο, χωρίς όμως, όπως αναφέρεται, η τάση αυτή να είναι ακόμα κυρίαρχη.
Η τάση αυτή, σε συνδυασμό με τον μισαλλόδοξο και ξενοφοβικό λόγο πολλών πολιτικών ηγετών εντός και εκτός ΕΕ, οι δυσκολίες στη διαχείριση του προσφυγικού πληθυσμού και η εκμετάλλευση του θέματος από ακραίες ομάδες στο εσωτερικό της χώρας, όπως συνέβη για παράδειγμα με την ένταξη των προσφυγοπαίδων στην εκπαίδευση, στοιχεία που αποτυπώνονται και στην Έκθεση του Δικτύου, μας κάνουν να αγωνιούμε για τις μελλοντικές εξελίξεις και να παρακολουθούμε το θέμα στενά με αυξημένη εγρήγορση. Σε καμία περίπτωση η μείωση των περιστατικών ρατσιστικής βίας δεν επιτρέπει τον εφησυχασμό.
Αυτό άλλωστε πιστοποιείται και από τη φύση των εγκλημάτων ρατσιστικής βίας που κατέγραψε το Δίκτυο (π.χ. πολλά περιστατικά σωματικής βλάβης), από την καταγραφή περιστατικών που έχουν ακόμη στοιχεία οργανωμένης βίας ή φερόμενους ως δράστες αστυνομικούς (αν και καταγράφονται πολύ λίγα τέτοια περιστατικά), καθώς και από τα ανησυχητικά περιστατικά ρατσιστικής βίας που σημειώθηκαν στα νησιά.
Θα ήθελα ωστόσο να υπογραμμίσω τη βελτίωση στην αντιμετώπιση του ρατσιστικού εγκλήματος από τις αρχές, η οποία διαπιστώνεται στην Έκθεση του Δικτύου, συμφωνώντας απόλυτα ότι πολλά μένουν ακόμη να γίνουν.
Στο πλαίσιο αυτό και σε σχέση με τις συστάσεις του Δικτύου, το Υπουργείο Δικαιοσύνης:
- Προωθεί σε συνεργασία με τις δικαστικές αρχές, την Εθνική Σχολή Δικαστών και διεθνείς οργανισμούς (όπως το Γραφείο Δημοκρατικών Θεσμών και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΑΣΕ) την επιμόρφωση δικαστών και εισαγγελέων σε σχέση με το ρατσιστικό έγκλημα
- Αναδεικνύει ως βέλτιστη πρακτική τον ορισμό Ειδικών Εισαγγελέων για το ρατσιστικό έγκλημα
- Προχωρά την κύρωση της Σύμβασης για την πρόληψη και την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών και της ενδοοικογενειακής βίας του Συμβουλίου της Ευρώπης, μέσω Νομοπαρασκευαστικής Επιτροπής που συγκροτήθηκε στο Υπ. Δικαιοσύνης
- Ολοκληρώνει την επεξεργασία του νομοσχεδίου για την νομική αναγνώριση της ταυτότητας φύλου
Επίσης:
- Το Εθνικό Συμβούλιο κατά του Ρατσισμού και της Μισαλλοδοξίας προωθεί την ευαισθητοποίηση της κοινωνίας και της Δημόσιας Διοίκησης με δράσεις ενημερωτικού και παιδευτικού χαρακτήρα (ενημερωτικό φυλλάδιο για τη Δημόσια Διοίκηση, τηλεοπτικό σποτ για την ένταξη των προσφυγοπαίδων στην εκπαίδευση)
- Το Υπουργείο Δικαιοσύνης ξεκινά την υλοποίηση ευρωπαϊκού προγράμματος που έχει ως αντικείμενο την αντιμετώπιση του ρατσισμού στη Δημόσια Διοίκηση και την βελτίωση της ποινικής καταστολής του ρατσιστικού εγκλήματος
- Εργαζόμαστε επίσης για τη βελτίωση της κοινής βάσης δεδομένων που τηρεί το Υπ. Δικαιοσύνης και η ΕΛ.ΑΣ. για τα ρατσιστικά εγκλήματα
Κλείνοντας, θα ήθελα να τονίσω για μια ακόμη φορά την άριστη συνεργασία μας με το Δίκτυο Καταγραφής Περιστατικών Ρατσιστικής Βίας, με το οποίο μοιραζόμαστε τις σκέψεις, τους προβληματισμούς και τον σχεδιασμό μας, θεωρώντας το εξαιρετικά σημαντικό σύμμαχο σε αυτή μας την προσπάθεια. Ακριβώς λόγω των εγγυήσεων ανεξαρτησίας και αντικειμενικότητας του Δικτύου, χαίρομαι ιδιαίτερα που αναγνωρίζεται μέσα από τη φετινή του Έκθεση η προσπάθεια που καταβάλλουμε για την αντιμετώπιση του ρατσισμού και της ρατσιστικής βίας.
Θα ήθελα να συγχαρώ τα Ηνωμένα Έθνη, καθώς και τον Γενικό Εισηγητή για την καταπολέμηση της Εμπορίας Ανθρώπων, για την πρωτοβουλία τους να οργανώσουν αυτή τη Διημερίδα, η οποία άπτεται του σκληρού πυρήνα των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.
Η εμπορία και η εκμετάλλευση ανθρώπων είναι ένα πρόβλημα παγκόσμιο, αφού εμπλέκονται, είτε με την ιδιότητα του θύτη, είτε με την ιδιότητα των θυμάτων, τα 2/3 των χωρών του πλανήτη. Και αυτό το σύγχρονο δουλεμπόριο δεν μπορεί να αφήνει κανέναν μας αδιάφορο.
Παιδιά και γυναίκες, αλλά και άντρες, γίνονται θύματα εργασιακής και σεξουαλικής εκμετάλλευσης ενάντια στη θέλησή τους. Ο μέσος όρος ηλικίας, όλο και μικραίνει, αφού η παγκόσμια βιομηχανία αναζητά συνεχώς νεότερα θύματα - προϊόντα. Τα στοιχεία είναι κάτι περισσότερο από ανατριχιαστικά, αφού οι εκτιμήσεις μιλούν για 27 εκ. ανθρώπων που βρίσκονται σε κατάστασης δουλείας, με μέσο όρο ηλικίας των θυμάτων εμπορίας τα 12 έτη και πιο συνηθισμένη μορφή τη σεξουαλική εκμετάλλευση.
Η Ελλάδα, ως η εγγύτερη ευρωπαϊκή χώρα, τόσο στις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, όσο και στις αραβικές, ασιατικές και αφρικανικές χώρες, από τη δεκαετία του 90 έως και σήμερα, είναι χώρα διέλευσης και προορισμού θυμάτων.
Δεδομένου ότι η εμπορία ανθρώπων άπτεται πολλών κοινωνικών φαινομένων, η καταπολέμησή της βρίσκεται σε σχέση αλληλεξάρτησης με τη νομική ρύθμιση άλλων θεμάτων, όπως η μετανάστευση, η χορήγηση ασύλου, η πορνεία, η εργασία και τα εργασιακά δικαιώματα, τα δικαιώματα των μειονοτήτων, η ανεργία, η καταπολέμηση του οργανωμένου εγκλήματος κ.ά. Η αντιμετώπιση της εμπορίας ανθρώπων δεν εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής ενός, αλλά περισσοτέρων κλάδων δικαίου, κυρίως δε του ποινικού, του εργατικού, του ενωσιακού και του διεθνούς δικαίου, καθώς επίσης και της εγκληματολογίας.
Μόλις πριν από τέσσερα χρόνια ενσωματώσαμε στο εσωτερικό μας Δίκαιο την αντίστοιχη Ευρωπαϊκή Οδηγία, του 2002, μετά από πολύ πίεση που ασκήσαμε μέσω του κοινοβουλευτικού ελέγχου, ως βουλευτής και με την τότε ιδιότητά μου, της Γενικής Εισηγήτριας κατά του ρατσισμού και της μισαλλοδοξίας του Συμβουλίου της Ευρώπης.
Το πεδίο ευθύνης αφορά στα ανθρώπινα δικαιώματα, αφορά στο Ποινικό Δίκαιο και εν γένει στην απονομή της Δικαιοσύνης και είναι τόσο σημαντικό το θέμα, που πρέπει να υπάρχει μία συνοχή πολιτικής σε όλα τα στάδια: Εντοπισμός, στήριξη θυμάτων και παραδειγματική τιμωρία των δουλεμπόρων. Και εδώ ο ρόλος του Υπουργείου Δικαιοσύνης και ειδικά της Γενικής Γραμματείας Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων είναι κομβικός.
Το Υπουργείο Εξωτερικών έχει να παίξει ένα ρόλο πάρα πολύ σημαντικό, πέραν αυτού του Εθνικού Εισηγητή. Είναι αυτός των διεθνών σχέσεων, είναι του συντονισμού και είναι να γίνει η γέφυρα, ώστε να δοθεί τεχνογνωσία στη χώρα μας από άλλες χώρες ή -γιατί όχι;- για να εξάγουμε και τεχνογνωσία.
Ας σημειώσουμε την ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής τον Ιούνιο 2012 με τίτλο «Η στρατηγική της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την εξάλειψη της εμπορίας ανθρώπων 2012-2016», που στηρίζεται σε δύο πυλώνες:
Στη στήριξη της σύστασης εθνικών υπηρεσιών επιβολής του νόμου, ειδικευμένων στην εμπορία ανθρώπων και στη δημιουργία κοινών ομάδων εργασίας, με τη συμμετοχή της Europol και της Eurojust, σε κάθε περίπτωση διασυνοριακής εμπορίας ανθρώπων.
Έχουν γίνει βήματα στη χώρα μας στην κατεύθυνση της αντιμετώπισης και της προστασίας των θυμάτων; Ναι, έχουν γίνει, αλλά δεν μπορούμε να είμαστε ικανοποιημένοι. Οι αναφορές για την Ελλάδα τα τελευταία δυο χρόνια παραμένουν στα ίδια επίπεδα. Έχουμε περισσότερες συλλήψεις αλλά χρειάζεται να γίνουν ακόμα πολλά για την αποτελεσματικότερη εκπαίδευση των αστυνομικών, τη βελτίωση του ελέγχου διακίνησης αιτούντων άσυλο, την εξασφάλιση όλων των αναγκαίων νόμιμων υπηρεσιών για τα θύματα, την ενίσχυση των διαδικασιών δίωξης και καταδίκης των δραστών, συμπεριλαμβανομένων και δημοσίων υπαλλήλων που φέρονται να εμπλέκονται σε περιπτώσεις σωματεμπορίας, την ενδυνάμωση της Διεθνούς Συνεργασίας για την καταπολέμηση του φαινομένου της σωματεμπορίας γυναικών και όλα τα κράτη μέλη να υλοποιήσουν Εθνικά Σχέδια Δράσης για την καταπολέμησή της.
Την προηγούμενη Πέμπτη εκδόθηκε από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων η ομόφωνη καταδικαστική απόφαση για την υπόθεση της Μανωλάδας. Πρόκειται ίσως για την πιο επονείδιστη απόφαση που αφορά στη χώρα μας , όχι μόνο γιατί καταδικάστηκε για παραβίαση του άρ. 4 παρ. 2 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης, αλλά γιατί αυτή εξετάστηκε υπό το φως της Σύμβασης για το trafficking.
Πρέπει να σημειώσουμε επίσης την ψήφιση, από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, της ποινικοποίησης κάθε εν γνώσει αποδοχής υπηρεσιών από άτομα ευάλωτα σε σεξουαλική εκμετάλλευση, στο πνεύμα ότι δεν είναι τα θύματα αυτά που πρέπει να τιμωρούνται, αλλά ο πελάτης.
Τα τελευταία δύο χρόνια με την αύξηση των προσφυγικών ροών, η Ελλάδα οφείλει να εντείνει τις προσπάθειές της προς την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων. Οι συστάσεις της Ύπατης Αρμοστείας πριν από λίγες μέρες, αποτελούν ένα εξαιρετικό εργαλείο: Είναι φανερό ότι οι περιορισμένες ευκαιρίες βιοπορισμού αυξάνουν περαιτέρω τον κίνδυνο σεξουαλικής εκμετάλλευσης και εμπορίας ανθρώπων, ενώ ο εντοπισμός, η παραπομπή και η παροχή υπηρεσιών στους επιζήσαντες σεξουαλικής ή/και εργασιακής βίας οφείλει να ενισχυθεί περαιτέρω. Η πρόληψη οφείλει να εστιαστεί στη δημιουργία χώρων φιλοξενίας με επαρκείς προδιαγραφές υποδοχής και μηχανισμούς πρόληψης, στον έγκαιρο εντοπισμό επιζησάντων και στη συστηματική παραπομπή στους αρμόδιους φορείς, καθώς και στη διασφάλιση ποιοτικής και επαρκούς κάλυψης παρεχομένων υπηρεσιών (νομική, ιατρική, ψυχοκοινωνική υποστήριξη, καθώς και πρόσβαση σε ασφαλείς δομές).
Κυρίως, όμως, πρέπει να γίνουν περισσότερα για την πρόληψη, την ενημέρωση και την ευαισθητοποίηση του πληθυσμού. Να ενημερώσουμε τα θύματα, κι αυτό σημαίνει ότι χρειάζεται πολύγλωσση ενημέρωση. Και κυρίως, η ενημέρωση να μπει στα σχολεία για να αποτρέψει τη δημιουργία μελλοντικών πελατών, γνωρίζοντάς τους τι σημαίνει στην πραγματικότητα η βία της σεξουαλικής εκμετάλλευσης και του εμπορίου ανθρώπων.
Καλή επιτυχία στις εργασίες του διημέρου!
