Οι γυναίκες στο διάστημα της πανδημίας φέρουν διάφορους και διαφορετικούς ρόλους. Γυναίκες χαρακτηρίζονται «πρόσωπα-ηρωίδες» της χρονιάς και γυναίκες χαρακτηρίζονται «θύματα της πανδημίας». Μπορούν άραγε να ισχύουν και οι δύο χαρακτηρισμοί ταυτόχρονα;
Βλέπουμε να αναγνωρίζεται από το σύνολο της κοινωνίας και να επικροτείται -φραστικά και ανέξοδα- η εργασία των γυναικών σε επαγγέλματα πρώτης γραμμής, σε δύσκολα επαγγέλματα που παραδοσιακά στελεχώνονται κυρίως από γυναίκες. Η εργασία, κυρίως των γυναικών, στον τομέα υγείας, στον τομέα καθαριότητας, στα ταμεία καταστημάτων, στην εξυπηρέτηση πελατών, στην υποστήριξη και λειτουργία κοινωνικών οργανώσεων, κάτω από δύσκολες και απαιτητικές συνθήκες, αποκτά ορατότητα κι αναγνωρίζεται από την ανδροκρατούμενη κοινωνία.
Επιπλέον, βλέπουμε γυναίκες σε θέσεις ευθύνης να διαχειρίζονται επιτυχώς την κρίση (όπως η Τζασίντα Αρντερν), καθώς και γυναίκες να καταλαμβάνουν αξιώματα για πρώτη φορά (όπως η Καμάλα Χάρις). Προφανώς αυτό οφείλεται, κατά ένα μέρος, στην ανάγκη προσέλκυσης προοδευτικών ακροατηρίων λόγω της εναρμόνισης με το διεθνές πλαίσιο ισότητας των φύλων και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, αλλά παρόλα αυτά αποτελεί μία θετική συνέπεια της κρίσης για το γυναικείο ζήτημα. Μέσα σε αυτές δύσκολες συνθήκες, οικονομικές και κοινωνικές, βλέπουμε την κινητοποίηση και τη συσπείρωση των γυναικών και την προσπάθεια κατάκτησης μεγαλύτερης πολιτικής εκπροσώπησης παγκοσμίως.
Στον αντίποδα, βλέπουμε εργαζόμενες γυναίκες, να αναγκάζονται να αναλάβουν και τη φροντίδα και φύλαξη των παιδιών, με κλειστά τα σχολεία και τους παιδικούς σταθμούς, και τη φύλαξη των γηραιότερων μελών της οικογένειας και τη φροντίδα του νοικοκυριού, κατά τις μακρές ώρες τηλεργασίας, εφόσον παραμένουν στο σπίτι όλη μέρα και οι παραδοσιακοί ρόλοι και τα στερεότυπα κάνουν την εμφάνισή τους πιο έντονα και απαιτητικά. Οι άνεργες γυναίκες είναι τα μεγαλύτερα θύματα αυτής της περιόδου: η αναζήτηση εργασίας γίνεται έτι περαιτέρω δυσκολότερη, αφού χάνουν τις εργασίες τους ακόμη και μέχρι πρότινος εργαζόμενοι.
Το γεγονός ότι η εργασία των γυναικών τονίζεται και διαφοροποιείται από αυτή των αντρών είναι ένα από τα βασικότερα προβλήματα που αντιμετωπίζουν σήμερα οι σύγχρονες κοινωνίες, συμπεριλαμβανομένης και της ελληνικής, δίνει, όμως, μία αντιπροσωπευτική εικόνα για το πώς είναι πραγματικά δομημένες οι κοινωνίες, ακόμα και στις μέρες μας, και τι παρεμβάσεις θα πρέπει να γίνουν στον δρόμο προς την ισότητα των φύλων.
Τα περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας κλιμακώνονται δραματικά στη διάρκεια των περιοριστικών μέτρων, χωρίς αντίστοιχη καταγραφή των καταγγελιών, εξαιτίας του φόβου των γυναικών να απευθυνθούν στην αστυνομία, αλλά και του φόβου της δευτερογενούς θυματοποίησης. Κατά τη διάρκεια του λοκντάουν καταγράφηκαν, γυναικοκτονίες σε Ισπανία, Ιταλία και σε άλλες χώρες με πρόφαση τις «δύσκολες συνθήκες διαβίωσης», λες κι η δυσφορία είναι προνόμιο μόνο των ανδρών.
Από τα παραπάνω κατανοούμε ότι ο σεξισμός και η ανισότητα είναι διάχυτη σε κάθε πτυχή της κοινωνικής, επαγγελματικής, οικογενειακής, πολιτικής ζωής, δομώντας σχέσεις ανισοτιμίας.
Κατά την τελευταία περίοδο ένα κύμα καταγγελιών σεξουαλικής παρενόχλησης και κακοποίησης βλέπουν το φως της δημοσιότητας. Περιστατικά που στο παρελθόν έμεναν κρυμμένα υπό το βάρος της συνωμοσίας της σιωπής, υπό το φόβο της καχυποψίας της Πατριαρχικής κοινωνίας και από την έλλειψη νομοθετικού πλαισίου.
Ύστερα από την καθυστερημένη για δεκαετίες συνειδητοποίηση του πραγματικού προβλήματος, μέγιστη νίκη του γυναικείου κινήματος, το κίνημα “MeToo” με σκοπό τη δημοσιοποίηση και καταπολέμηση περιστατικών σεξουαλικής κακοποίησης και παρενόχλησης, με πρώτη εμφάνιση το 2006, φαίνεται ότι, μεσούσης της πανδημικής κρίσης, έχει έρθει για να μείνει.
Η κρίση μπορεί να μην αποτελεί ευκαιρία όπως κάποιοι πονηρά υπαινίσσονται, η κρίση μπορεί να ενισχύει προϋπάρχουσες τάσεις των κοινωνιών, η κρίση μπορεί να οξύνει τις υπάρχουσες ανισότητες και να περιορίζει τα ατομικά δικαιώματα. Γι΄ αυτούς τους λόγους, η κρίση απαιτεί η αλληλεγγύη να γίνει όπλο καταπολέμησης των αρνητικών τάσεων, η κρίση απαιτεί την ενδυνάμωση της φωνής και της δράσης των γυναικών, η κρίση απαιτεί τη συσπείρωση των γυναικών κι όλου του δημοκρατικού, προοδευτικού κόσμου προς μία δημοκρατική και ισότιμη κοινωνία για όλες κι όλους.
